Ireo Fiangonana kristianina an'Andriamanitra

 

[A1]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ny Fitahirizana ny Finoana Kristianina [A1]

 

 

 

Ny Fitahirizana ny Finoana Kristianina dia famintinana ny hevitry ny Soratra Masina (Baiboly) tahaka ny notohanan’ireo Apostoly nandritra ny taon-jato voalohany. Maneho mazava sy miraikitra tsara ny hevitry ny Soratra Masina (Baiboly) izany. Misy fizarana fito ao anatin’ity Fitahirizana ity dia Ny maha Andriamanitra, ny Rafitry ny Famonjena, ny Fampianarana mikasika ny Adidin’ny olombelona, ny Fampianarana ny amin’ny Mesia, ny Olana momba ny Ratsy, ny Fiangonana sy ny Fanjakan’Andriamanitra. Misy fampidirana izay manazava ny tsy fitovian’ny Fivavahana kristianina ankapobeny ankehitriny sy ny Fivavahana kristianina tamin’ny niantombohany. Misy ihany koa Fanampiana izay manadihady ny firoboroboan’ny fampianaran’ireo mino ilay Andriamanitra Telo izay iray (Trinité).

 

 

Christian Churches of God

PO Box 369, WODEN ACT 2606, AUSTRALIA

 

adresy mailaka : secretary@ccg.org

 

(Copyright © 1994, 1995, 1996, 1997, 2001, 2007 Wade Cox)

(Tr. 2010, rév. 2014)

 

Azo adika sy zaraina maimaimpoana ity fampianarana ity raha atao manontolo izany fa tsy misy anesorana na ovàna akory. Tsy maintsy ampidirina ao koa ny anarana sy adiresin’ny mpanao boky ary ny fanambarana momba ny zon’ny mpanoratra. Tsy azo itakiana vola ny olona mandray ny boky nadika. Azo atao ihany ny mindrana ampaha-tsoratra fohifohy ho an’ny amin’ny gazety na asa soratra fitsikerana raha tsy manohintohina ny zon’ny mpanoratra izany.

 

Ity fampianarana ity dia azo raisina eo amin’ny pejin’ny World Wide Web :
http://www.logon.org/ et http://www.ccg.org/malagasy/ 

 

Ny Fitahirizana ny Finoana Kristianina [A1]




Filazana ny lohateny

 

Fampidirana                                                                                                                    

 

Toko 1.  Ny maha Andriamanitra

1.1          Andriamanitra Ray                                                                                          

1.2          Jesosy Zanak’Andriamanitra                                                                        

1.3          Ny Fanahy Masina                                                                                          

1.4          Ny Ifandraisan’i Fanahy Masina amin’i Kristy sy ny Olombelona       

1.5          Ny Ifandraisan’i Kristy, Satàna sy ny antokon’ireo maro be rehetra any an-danitra amin’Andriananitra

1.5.1               Ny maha Zanak’Andriamanitra an’i Kristy                                       

1.5.2               Ny Fampianarana mikasika ny Antikristy                                          

1.5.3               Ny Anarana sy ny Fanapahan’Andriamanitra                                  

 

Toko 2.  Ny Rafitry ny Famonjena

2.1          Ny Fahatafintohinan’ny Olombelona                                                         

2.2          Ny Famonjena ny Olombelona                                                                     

2.3          Ny Baiboly dia ny Fahamarinana nomen’ny tsindrimandrin’ Andriamanitra      

2.4          Ny Fibebahana sy ny Fiverenana ho amin’ny Tompo                             

2.5          Ny Batisa                                                                                                           

 

Toko 3.  Ny Fampianarana Mikasika ny Adidin'ny Olombelona

3.1          Ny Fivavahana sy ny Fanompoana an’Andriamanitra                           

3.1.1               Andriamanitra Fotompivavahana sy Fanompoana                         

3.1.1.1                    Izay Tompoina                                                                                 

3.1.1.2                    Izay Ivavahana                                                                               

3.1.1.3                    Ny Fivavahana irery sy miaraka amin’ny be sy ny maro ho an’ny Olona hafa  

3.2          Ny Fifandraisan’ny Famonjena sy ny Lalàna                                           

3.2.1               Andriamanitra no Vatolampintsika                                                     

3.2.2               Ny Famonjena azo amin’ny Fahasoavana                                        

3.2.3               Ny zavatra tsy maintsy atao ao amin’ny Lalàna                             

3.2.3.1                    Inona no antony itandreman’ ny Kristiana ny Lalàna ?         

3.2.3.2                    Ny maha Tempolin’Andriamanitra ny Kristianina                   

3.2.4               Ny Didy Folo                                                                                             

3.2.5               Ny Lalàna Sasany Mandidy ny fitondratenan’ny Olombelona     

3.2.5.1                    Ny Lalàna amin’ny Fihinana                                                        

3.2.5.2                    Ny Sabata                                                                                          

3.2.5.3                    Ny voalohambolana                                                                       

3.2.5.4                    Ny Andro Masina Isantaona                                                         

3.2.5.5                    Ny Fanambadiana

3.2.6               Ny Fitondràna ny Vola                                                                           

3.2.6.1                    Ho an’ Andriamanitra                                                                     

3.2.6.2                    Ho an’ny Olona Hafa

3.2.7               Ny Amin’ny Ady sy ny Latsa-bato                                                      

3.2.7.1                    Ny Ady                                                                                               

3.2.7.2                    Ny Latsa-bato                                                                                   

 

Toko 4.  Ny Fampianarana ny amin’ny Mesia

4.1          Ny fisian’i Kristy rahateo                                                                                

4.2          Ny Fanomboana ny Mesia amin’ny Hazo fijaliana sy ny Fitsanganany tamin’ny maty  

4.3          Ny Fihaviana Faharoan’I Kristy                                                                   

4.4          Ny Fanjakan’I Kristy mandritra ny Arivo taona                                       

 

Toko 5.  Ny Olana momba ny Ratsy

5.1          Ny Fisian’ny Ratsy noho ny Fionjónanan’ireo maro be rehetra any an-danitra               

5.2          Ny Fampianarana ny amin’ny Fitendrena Rahateo                                 

5.3          Ny Toetran’ny Olona efa Maty                                                                    

5.4          Ny Fitsanganana amin’ny Maty                                                                   

5.5          Ny Famaizana ny Ratsy fanahy                                                                  

 

Toko 6.  Ny Fiangonana

6.1          Iza na Inona ny Fiangonana ?                                                                      

6.2          Ny Fandaminana ny Fiangonana                                                                 

6.3          Ny Fikendren’ny (na tanjona) Fiangonana sy ny asan’ny Fiangonana              

6.4          Ny Fahamasinana                                                                                           

 

Toko 7.  Ny Fanjakàn’Andriamanitra

7.1          Ny Fametrahana ny Fanjakàn’Andriamanitra

7.1.1               Ny Fanjakàna ara-panahy

7.1.2               Ny Fanjakàn’i Kristy Arivo taona                                                        

7.1.2.1                    Ny Fiverenan’i Mesia                                                                      

7.1.2.2                    Ny Famoriana an’ny Israëly                                                          

7.1.2.3                    Ny Andron’ny Tompo                                                                     

7.1.3               Ny Fanjakàn’Andriamanitra Mandrakizay                                       

7.1.3.1                    Ny Fiavian’ny Andriamanitra                                                       

7.1.3.2                    Ny Tany vaovao sy ny Jerosalema vaovao                               

7.1.3.3                    Ny Nanendrena ny Olombelona                                                   

 

Fanampiana

 

 

Fampidirana

 

 

Mandritra ny taonjato fito amby folo, ny Fivavahana Kristianina niraikitra amin’ny fatao momba ny teolojia miankina amin’ny filozofian’i Grika sy ny fatao mifandray amin’ny fandinihana vaovao ny fampianaran’i Platon. Ny hafatry ny Soratra Masina milaza tsotra hoe : Andriamanitra dia Iray ihany fa tsy telo, sy ny firaiketan’ny fanambarana nataon’Andriamanitra amin’ny Olombelona ao anatin’ny Testamenta roa, dia novàna sy nohamaizinina mba hitadiavana ny fahefana sy ny fanapahana an’izao tontolo izao izay fantatra tamin’izay.

 

Ny vokatr’izany dia izay no rafitra fantatra naorina tao amin’ny Konsily (Fivorian’ny Eveka) tany Nicée (tamin’ny taona faha 325 nandritra ny Andro Kristiana (A.K.)), tany Laodicée (tokony ho tamin’ny taona 366 A.K.), tany Constantinople (tamin’ny taona faha 381 A.K.) sy tany Chalcédoine (tamin’ny taona faha 451 A.K.). Izany Fandaharana izany dia nanova ny fahalalàna ny amin’Andriamanitra manaraka ny métaphysique sy nahatonga ny fampianarana ny amin’Andriamanitra Telo Izay Iray. Ny Konsily ny Laodicée (Kanona faha 29) nilaza ny fanoherana ny fanarahana ny andro Sabata raha tsy izay hosaziana ny manaraka ny andro Sabata, sady nampiditra sy nanaiky ny fetin’ny Jentilisa, nampiditra ny fanajàna ny andro Alahady hatramin’ny fetin’ny Masoandro amin’ny volana Desambra, sy nampiditra ny Paska [Paska ny Jentilisa Easter/Pâques] nanoloana ny Paska [Paska ny Soratra Masina]. Ny zavatra hafa novàna koa dia ny fomba fahalalàna ny fatao momba ny Soratra Masina sy ny fomba fiheverana ny Lalàna. Ny Lalàna nomena an’i Mosesy dia natao hoe nesorina, sy ireo teny ireo ao amin’ny Testamenta Vaovao dia novàna vaovao ny fiheverana mba hanamarinana ny fomban’ny Jentilisa.

 

Ohatra, ny Lalàna ny amin’ny Hanina noheverina hoe nesorina noho ny fahadisoan’ny fahazahoana ny Asan’ny Apostôly toko faha 10 sy ny teny ao amin’ny Soratra Masina hafa. Ny fiantraikan’izany eo amin’ny fahasalaman’ny Olombelona dia eo noho eo. Kanefa, ny hevitra alaina amin’ny hafaran’izany eo amin’ny tontolo iainana dia vao tena hita roa arivo taona taty afara. Ny fahataperan’ny fitohizan’ny fisakafoanan’ny zava manan’aina rehetra eto amin’izao tontolo izao, dia vokany, amin’ny hankabiazany, amin’ny fisakafoanana ny hanina fady araka ny Lalàn’ny Soratra Masina.

 

Ny fahasimbàn’ny tany fambolena dia tonga avy amin’ny tsy fanarahana ny fatao momba ny jobily sy ny momba ny sabata ny amin’ny tany, satria izany miraikitra amin’ny Alimanàka miankina amin’ny fitsingerenan’ny volana isakiny sivy amby folo taona. Ny fampidirana ny Alimanàka ny masoandro dia tena lehibe indrindra amin’ny fanimbàna ny fahaizana ny amin’ny fianarana sy ny fitsingerenana napetrak’Andriamanitra ho firindran'ny zavatra àry rehetra.

 

Ny fivavahana kristianina vao haingankaingana, amin’ny ankapobeny, dia tsy misy fitoviana firy raha tsy izany tsy misy fitoviana mihitsy amin’ny fivavahana kristianina tamin’ny fiantombohany. Ny fiakaran’ny fivavahana Silamo sy ny ady nanaraka an’izany dia tonga noho ny fanaony Kristianina sandoka tany Eoropa sy ny Azia andrefana araka ny teolojia Grika nampiasa ny teolojia Kapadosy izay miankina amin’ny fampianarana an’Andriamanitra Telo izay Iray, no sady nanohatra ny fanakambàna misy tandindona amin’Andriamanitra sy mitovy amin’Andriamanitra.

 

Ny fatao ny amin’Andriamanitra Telo Izay Iray dia tsy mandeha tsara. Ny fiantraikan’io fampianarana diso io mandritra ny taonjato fitoambin’ny folo dia ny fandringàna ny planeta (tany rehetra) sy ny fanenjehana ny olona miezaka mitondra tena tsara manaiky ny Lalàna ao amin’ny  Soratra Masina.

 

Ny antony nanoràtana an’ity boky ity dia hampiavaka, sy hampahalalana mazava tsara indrindra sady tsotra indrindra, ny hafatra natao voalohany voasora ao amin’ny Soratra Masina sy ny Fiangonan’ny Testamenta vaovao ambanin’ny fitarihan’i Jesosy Kristy sy ny apostoly. Marina tokoa fa ny anganongano betsaka tsy foy ho hampitahana sy horavàna arakan’ny zavatra lazaina ao anatin’ny ity Boky ity. Ity Boky ity dia nosoràtana, araka ny azo atao, ho zavatra mitohitohy lazain’ny Soratra Masina na fivoasanteny izay misy lahasoratra fanamafisana ny zavatra lazaina. Ary amin’izay, rehefa vita vaky tanteraka ity boky ity, dia hojerena ity boky ity tsy ho teny misy hevitra roa ary nokendrena ho mazava tsara. Rehefa azo atao, dia ny lahasoratra rehetra mikasika ny zavatra dinihina lazaina eto mba handositra ny fanao mahazatra maka teny any ivelan’ny teny mitohy na maka teny lahasoratra izay ratsy fivoasana. Misy lahasoratra sasany dia hevi-diso miharihary (ohatra : 1Jaona 5:7 KJV ; 1Timoty 3:16 KJV ao amin’ny codex A) na fandikàna diso (1Korintianina 15:28 RSV etc. ; Apokalipsy 3:14 NIV ampovoan’ny sasany) noforonina mba handàna ny lahasoratra mifanekitra, na hanaratsiana ny famoaboasana ny lahasoratra, hanehoana ny fanohanana ny fataon’ny Kapadosiana na ny Andriamanitra Telo Izay Iray rehefa dinihina ivelan’ny teny mitohy.

 

Rehefa miverina indray ilay Mesia, dia hampiditra ny ankapoben’ny fataon’ny Lalàna Izay nomeny an’i Mosesy tao amin’ny tembohitra Sinay. Ny tsy maintsy ataon’i Kristianina tsirairay dia manavaka sy manaraka ny fatao amin’ny fiainana sy ny fanompoana napetrak’Andriamanitra ao anatin’ny Soratra Masina. Tsy maintsy mankatahaka ny fomba fiainan’i Jesosy Kristy ny Kristianina sy miaina mifanaraka amin’ny fatao izay nampidirin’i Kristy sy narahany tamin’izy Olombelona sy talohan’Izy tonga tamin’ny nofo. Ity asa ity dia natokana hamokarana ny fanao ankapobeny hahavoafotopototra tsara sy ny ahazahoana mamantatra tsara mba hahafàhana manary ny fanao diso izay nisy mandritra ny fito amby folo taonjato. Ity asa ity dia natokana hamokarana koa ny fomba voalohany sady marina mba hofantarina sy hotanterahana amin’ny fiainan’ny Olona rehetra na inona na inona no nataony taloha. Ny asanay dia miantso ny Olona amin’ny fibebahana sy ny fiainana vaovao.

 

 

Toko 1

 

Ny maha Andriamanitra

 

1.1  Andriamanitra Ray

 

Ny Andriamanitra ambony indrindra eto amin’izao tontolo izao dia Andriamanitra. Izy no Tsitoha, Mpahary sy Mpanohana ny lanitra, ny tany sy ny zavatra rehetra ao aminy (Genesisy 1.1 ; Nehemia 9:6 ; Salamo 124:8 ; Isaia 40:26,28 ; 44:24 ; Asa 14:15 ; 17:24-25 ; Apokalipsy 14:7). Izy irery ihany no tsy mety maty (1Timoty 6:16). Izy no Andriamanitsika sy Raintsika sy Andriamanitr’i Kristy sy Rain’i Kristy (Jaona 20:17). Izy no Andriamanitra Avo Indrindra (Genesisy 14:18 ; Nomery 24:16 ; Deotoronomia 32:8 ; Marka 5:7) sy Ilay Hany Andriamanitra Marina (Jaona 17:3 ; 1Jaona 5:20).

 

1.2  Jesosy Zanak’Andriamanitra

 

Jesosy no lahimatoa (prototokos) talohan’izao zavatra ary rehetra izao (Colosiana 1:15) ary koa noho izany, Izy no niandohan’izao (arche) zavatra noharin’Andriamanitra izao (Apokalipsy 3:14). Izy no hany Zanak’Andriamanitra (monogene) nateraka (Matio 3:17 ; Jaona 1:18 ; 1Jaona 4:9), torontoronin’ny Fanahy Masina tao an-kibo sy naterakin’ny virjina, Mariam (Lioka 1:26-35). Izy no Kristy na Mesia (Matio 16:16 ; Jaona 1:41), nirahin’Andriamanitra ho Mpamonjy antsika sy ho Mpanavotra antsika (Matio 14:33 ; Jaona 8:42 ; Efesiana 1:7 ; Titosy 2:14). Izy natao hoe Zanaky ny Andriamanitra Avo Indrindra (Marka 5:7). Izy no notendrena Zanak’Andriamanitra tamin-kery araka ny Fanahy ny fahamasinana tamin’ny fitsanganany tamin’ny maty (Romana 1:4). Ny seza fiandrianan’i Davida nomena Azy mba hanjakany amin’ny Taranak’i Jakoba mandrakizay ary ny Fanjakany tsy hanam-pahataperana (Lioka 1:32).

 

1.3  Ny Fanahy Masina

 

Ny Fanahy Masina (Asa 2:4) dia ny maha-izy na ny herin’Andriamanitra izay nolazain'i Kristy hirahiny amin’ny olom-boafidy (Jaona 16:7). Tsy olona ny Fanahy Masina fa fanitaran’i hery velon’Andriamanitra. Ny Fanahy Masina no alalana izay mahatonga antsika mpiray amin’ny Fomban’Andriamanitra (2Petera 1:4), feno ny Fanahy Masina (Asa 9:17 ; Efesiana 5:18) ary noho izany, Zanak’Andriamanitra ny olona rehetra (Joba 38:7 ; Romana 8:14 ; 1Jaona 3:1-2) sy mpiray lova amin’i Kristy (Romana 8:17 ; Galatiana 3:29 ; Titosy 3:7 ; Hebreo 1:14, 6:17, 11:9 ; Jakoba 2:5 ; 1Petera 3:7). Ny Fanahy Masina dia omen’Andriamanitra ho an’izay mangatak’Aminy (Lioka 11:9-13) sy manaiky Azy, ary ny Fanahy Masina mitoetra ao amin’izay mitandrina ny didin’Andriamanitra (1Jaona 3:24 ; Asa 5:32). Ny Fanahy Masina no mpananatra izay mitondra ny mpanompon’Andriamanitra ao amin’ny fahamarinana (Jaona 14:16,17, 26). Ny Fanahy Masina manome hery hijoroana vavolombelona (Asa 1:8). Ny Fanahy Masina manome fanomezampahasoavana araka izay voasoratra ao amin’ny 1Korintiana 12:7-11 ary ny Fanahy Masina manana vokatra izay voalaza ao amin’ny Galatiana 5:22–23 izay nomena tsy misy fetra (Jaona 3:24 RSV ; Romana 12:6). Izany no fomba hahafahan’Andriamanitra mba ho zavatra rehetra amin’ny olona rehetra (1Korintiana 15:28 ; Efesiana 4:6).

 

1.4  Ny ifandraisan’i Fanahy Masina amin’i Kristy sy Olombelona

 

Ny Fanahy Masina miasa alohan’ny batisa. Ny Fanahy mitondra ny olona tsirairay amin’Andriamanitra amin’ny alalan’i Kristy (Hebreo 7:25).

 

Ny vokatry ny Fanahy voalohany dia nomena ny olona tsirairay eo amin’ny fanaovana ny batisa araka ny voasoratra ao amin’ny Romana 8:23, izay milaza mazava tsara fa ny fananganan’anaka dia hisy amin’ny, fa tsy alohan’ny fanavotana ny tena.

 

Amin’izany, nateraka indray [na nateraka avy any ambony] isika saingy mitohy isan’andro ny fitomboantsika ao anatin’ny Fanahy ao amin’i Jesosy Kristy mandram-pidirantsika ao amin’ny voninahitr’Andriamanitra. Ny Fanahy Masina dia ny Fanahy ny Fahamarinana (1Jaona 4:6, 5:6) ary, raha milaza ny Marina amin’ny zavatra rehetra isika, dia mitombo amin’ny zavatra rehetra ho amin’izay Loha dia Kristy (Efesiana 4 :15). Ny Fanahy Masina no Fanahin’Andriamanitra (Romana 8:14) sy Fanahy ny finoana (2Korinitiana 4:13) izay mamantatra ny zavatra rehetra sy mahalala ny zavatra rehetra (1Korintiana 2:10-11, 12:3 ff.).

 

Tahak’izany, ny Fanahy Masina tsy manana endrika mitokana ao anatin’ny Andriamanitra misy ilany telo fa ny Fanahy Masina no alalana izay hahatonga antsika elohim [andriamanitra] (Zakaria 12:8). Ny Fanahy mitondra amin’Andriamanitra ny fahafantarana ny fisainantsika sy ny fisiantsika hiany. Ny Fanahy Masina naidina tamintsika tamin’ny alalan’i Jesosy Kristy, mpanalalan-tsika sy mpanelanelan-tsika elohim na theos (Salamo 45:6-7, Zakaria 12:8, Hebreo 1:8-9), ny Fanahy Masina mamela an’i Kristy hanampy antsika, hampianatra sy mampahatanjaka antsika sy mamela antsika hampiasa ny fahefan’Andriamanitra. Ny Fanahy manome any tsirairay ny fomba izay irin’Andriamanitra ho fanasoavana ny vatana araka ny voasoratra ao amin’ny 1Korintiana 12:7-11.

 

 Afaka mamono ny Fanahy (1Tesalonisiana 5:19) isika raha manao tsirambina azy na mampalahelo azy (Efesiana 4:30) ary tahak’izany manaiky ny tombony sy ny fatiantoka ho any tsirairay.

 

Ny vokatry ny Fanahy Masina dia ny fitiavana ao amin’ny Galatiana 5:22. Noho izany, raha tsy mifankatia isika, dia tsy miharihary ny Fanahy.

 

Ny Fanahy no alalana ahazahoantsika mivavaka amin’Andriamanitra araka voasoratra ao amin’ny Filipiana 3:3. Noho izany, tsy Andriamanitra ny Fanahy, ary noho izany koa tsy zavatra azo ivavahana, koa amin'izany, tsy mitovy amin’Andriamanitra Ray. Ny Fanahy dia hery manome fahefana an’i Kristy. Tahak’izany, Kristy dia Rain’ny mandrakizay (Isaia 9:6) izay ahazoan’ny fianankaviana rehetra any an-danitra si etý an-tany anarana. Kristy tonga Rain’ny Mandrakizay,  amin’ny fanomezana azy fahefana.

 

Ireo fianankaviana rehetra ireo nomena anarana araka an’Andriamanitra Ray ary izany no iandohalehantsika amin’Andriamanitra Ray, sady ivavahantsika Aminy (Efesiana 3 :14-15).

 

Kristy no lahimatoa talohan’izao zavatra ary rehetra izao. Fa tao aminy no nahariana ny zavatra rehetra any an-danitra sy etý ambonin’ny tany, dia ny hita sy ny tsy hita, na fiandrianana, na fanjakana, na fanapahana, na fahefana ; izy no nahariana ny zavatra rehetra sady ho azy izany. Ary izy no talohan’ny zavatra rehetra sady ao aminy no aharetan’ny zavatra rehetra (Kolosiana 1:16-17). Fa Andriamanitra no niteraka azy ary sitrak’Andriamanitra ho ao amin’i Kristy ny mampisy ary ny aharetan’ny zavatra ary rehetra izao. Noho izany, Kristy dia tsy Andriamanitra tahaka ny maha Andriamanitra an’Andriamanitra Ray sy ny maha tsy mety maty an’Izy irery ihany (1Timoty 6:16) sy ny maha velona Azy mandrakizay.

 

Ny Kristianina nantsoina hiala amin’izao tontolo izao ho amin’ny fiainana fanompoana sy fikelezana aina.  Maro no antsoina fa vitsy no fidina (Matio 20:16, 22:14). Ny Kristianina no olom-boafidy, tahaka an’i Kristy, voafidin’Andriamanitra (Lioka 23:35). Ny olom-boafidy dia voafidin’i Kristy (Jaona 6:70, 15:16, 19), eo ambany fitondràn’Andriamanitra (1Petera 2:4).

 

Ho fanampiana ny Fiangonana, ny olom-boafidy izay Fiangonana, na ecclesia, dia nandray ny fahafantarana ny misterin’Andriamanitra. Ny Fanahy Masina no alalana nahatonga ny fanomezana ny fahalalana ny zava-miafina izay an'Andriamanitra sy ny Fanjakàn’Andriamanitra ho an’i olom-boafidy (Marka 4:11). Fa ny fahendren’Andriamanitra nolazaina amin’ny zava-miafina (1Korintianina 2:7), izay hazavain’ny mpanompon’Andriamanitra (1Korintianina 2:7, 15:51). Fa ny sitrapon’Andriamanitra dia nohazavaina tahaka ny zava-miafina (Efesiana 1:9) izay nomen’Andriamanitra ny Mpanompony amin’ny fanambarana. Ary koa, Kristy amin’ny alalan’ny olom-boafidy, dia mpitandrina ny zava-miafina. Paoly nanoratra :

... raha mba renareo ny fitondrana ny fahasoavan’Andriamanitra izay nomena ahy ho anareo. Fa fanambarana no nampahafantarako(na) ny zava niafina, araka ny voasoratro tamin’ny teny fohifohy teo.  Ary araka izany, raha mamaky ianareo, dia ho hainareo fantarina ny fahafantarako ny zava-niafina ny amin’i Kristy. Izy tsy mbola nampahafantarina ny zanak’olombelona tamin’ny taranaka lasa tahaka ny fanambaran’ny Fanahy ankehitriny amin’ny Apostoly masina sy ny mpaminanin’i Kristy. Io zava-niafina io, dia ny ahatongavan’ny jentilisa ho mpiray lova sy ho tena iray ary ho mpiombona ny teny fikasana ao amin’i Kristy Jesosy noho ny Filazantsara (Efesiana 3:2-6)

 

1.5  Ny ifandraisan’i Kristy, sy ny antokon’ireo maro be rehetra any an-danitra amin’Andriamanitra

 

Misy maha izy maro maro voalaza ao aminy Soratra Masina atao hoe Elohim na Theoi, izany hoe, raha adika, andriamanitra. Kristy anisan’ireo maha izy ambany fahefana izay voalaza ao amin’ny Testamenta Taloha tahaka Elohim (Zakaria 12:8). Kristy voatendry, ao amin’ny Testamenta Vaovao,  Kintana Fitarik’andro amin’ny fiverenany etỳ ambonin’ ny tany etỳ. Hizara io filaharana io amin’ny olom-boafidy izy (Apokalipsy 2 :28, 22:16).

 

Fantatra ao anatin’ny Soratra Masina fa Andriamanitra dia Andriamanitr’i Kristy sy Rain’i Kristy (avy amin’ny Romana 15:6 ; 2Korintiana 1:3, 11:31 ; Efesiana 1:3, 17 ; Colosiana 1:3, Hebreo 1:1 ff. ; 1Petera 1:3 ; 2Jaona 3 ; Apokalipsy 1:1, 6 ; 15:3). Azon’i Kristy tamin'ny fandidian’Andriamanitra Ray ny fiainany sy ny heriny ary ny fahefany (Jaona 10:17-18).

 

Kristy mametraka ny sitrapony ambany fifehezan’ny sitrapon’Andriamanitra, izay ny Ray (Matio 21:31, 26:39 ; Marka 14:36 ; Jaona 3:16, 4:34). Andriamanitra nanome an’i Kristy ny olom-boafidy ary Andriamanitra dia lehibe noho Kristy (Jaona 14:28) ary dia lehibe noho izy rehetra (Jaona 10:29). Tahaka izany Andriamanitra naniraka ny ilay hany Zanani-lahy nateraka (monogene) tamin’izao tontolo izao mba hahavelona antsika aminy alalany (1Jaona 4:9). Andriamanitra no mankalaza an’i Kristy (Jaona 8:54), satria Andriamanitra ambony noho Kristy (Jaona 14:28).

 

Andriamanitra no Vatolampy (sur) tahaka ny Fihadiam-bato na Tendrombohitra, izay nohavian’izy rehetra, ny vatoafon’i Josoa 5:2 izay namora an’i Israely, izay fototra voalohany sy mahomby (Deotoronomia 32:4). Andriamanitra no Vatolampin’i Israely, Vatolampy Famonjena azy (Deotoronomia 32:15), Vatolampy nitondra azy (Deotoronomia 32:18, 28-31). 1Samoela 2:2 manambara fa ny Andriamanintsika dia Vatolampintsika, Vatolampy mandrakizay (Isaia 26:4). Tamin’io Vatolampy io no nakana an’izy rehetra, anisan’izany ny taranak’i Abrahama ampinoana (Isaia 51:1-2). Ny Mesia nalaina tamin’io Vatolampy io (Daniela 2:34, 45) mba hampanaiky ny firenena rehetra eo amin’izao tontolo izao. Andriamanitra no Vatolampy na fototra izay nametrahana ny fanorenana ary eo amboniny no nanorenan’i Kristy ny Fiangonany (Matio 16:18) ary eo amboniny no itoerany.  Ny Mesia no Vato Fehizoron’ny Tempolin’Andriamanitra, ary ny olom-boafidy no Naos na izay masina indrindra, fitahirizan’ny Fanahy Masina. Ny vato rehetra amin’io Tempoly io dia nalaina tamin’ny Vatolampy izay Andriamanitra, tahaka an’i Kristy, vatolampy fanahy (1Korintiana 10:4), vato mahatafintohina sy vatolampy mahasolafaka (Romana 9:33) hanaovana  ny Tempoly.

 

Kristy manorina ny Tempolin’Andriamanitra mba ho zavatra rehetra ao amin’izy rehetra Andriamanitra (Efesiana 4:6). Andriamanitra nanome an’i Kristy mba ho zavatra rehetra amin’izy rehetra (panta kai en pasin, Kolosiana 3:11) ary nampanekeny ho eo ambanin'ny tongony ny zavatra rehetra (1Korintiana 15:27), ka nanao azy ho lohany manapaka ny zavatra rehetra ho an'ny Fiangonana izay tenany, dia ny fahafenoan'izay mameno izao zavatra rehetra izao amin'ny rehetra (Efesiana 1:22-23).  Raha Andriamanitra no nampanaiky ny zavatra rehetra ho eo ambanin’i Kristy, dia fantatra marina fa tsy isan’izany Andriamanitra, satria Andriamanitra no nampanaiky ny zavatra rehetra ho eo ambanin’ny tongon’i Kristy (1Korintiana 15:27).

 

Rehefa ny zavatra rehetra nampanekena ho eo ambanin’i Kristy, dia ny tenan’i Kristy koa aza no hanaiky an’Andriamanitra izay nampanaiky ny zavatra rehetra azy mba ho zavatra rehetra amin’izy rehetra (panta en pasin 1Cor. 15:28 tsy mitovy amin’ny RSV)  Andriamanitra. Amin’izany, ny fampianarana nataon’i Platon, izay nanohatra nanakambana Andriamanitra sy Kristy ao anatin’ny Andriamanitra Telo izay Iray dia manohitra ny Soratra Masina. Kristy hipetraka eo ankavanan’Andriamanitra,  amin’ny alàlan’ny fandidian’Andriamanitra (Hebreo 1:3,13, 8:1, 10:12, 12:2; 1Petera 3:22), ary Kristy hizarana ny seza fiandriananan’Andriamanitra tahaka ny olom-boafidy izay hizara seza fiandrianana izay nomena an’i Kristy (Apokalipsy 3:21). Io seza fiandrianana io dia seza fiandrianan’Andriamanitra (Salamo 45:6-7 ; Hebreo 1:8) na koa Andriamanitra dia ny seza fiandriananao nadika hoe Ny seza finadriananao, Andriamanitra ô (jereo ny fivoasana ao amin’ny annotated RSV).

 

Andriamanitra izay maniraka dia lehibe noho izay nirahiny (Jaona 13:16), satria ny mpanompo tsy lehibe noho ny tompony (Jaona 15:20).

 

Satàna nihaika an’i Kristy ao an’efitra, fa ny tena izy, ny fitsarana an’i Satàna nanomboka tao. Satàna, izay Kintana Fitarik’andro, Izay Lucifer na Mpitondra ny Fahazavana an’ity planeta ity (Isaia 14:12) tahaka mpiandry sy mpampianatra ity planeta ity, dia, marina tokoa, fa anisan’i Elohim eo ambany fifehezan’Andriamanitra Ray. 

 

Kristy no tokony ho ilay Kintana miseho avy amin’i Jakoba (ao amin’ny Nomery 24:17). Tahak’izany, voasoratra ao amin’ny Boky rehetra nosoratan’i Mosesy fa iray amin’ny Kintana Fitarik’andro izay nanatrika ny fahavitàn’ny planeta (ao amin’ny Joba 38:7), iray amin’i elohim, izay tsy maintsy ho tonga olombelona solofon’i Jakoba, ary tsy maintsy hateraka avy amin’ny taranak’i Davida (Apokalipsy 22:16).

 

Io elohim io izay fantatsika fa Jesosy Kristy dia mbola tsy natao Kintana Fitarik’andron’ity planeta ity. Io laharana io dia an’i Satàna (avy amin’ny Isaia 14:12 sy Ezekiela 28:2-10).

 

Kristy no nohosorana ho ilay elohim-n’i Israely avy amin’ny Salamo 45:7 sy nohosorina ho ambony ny namany na ny piara-miasa. Fa ny tena izy, Kristy tsy nanana toerana ho Kintana Fitarik’andro ary tsy afaka manao ny asa mifanaraka amin’izany alohan’ny fihavian’ny Tompo faharoa. Io filaharana io sy ireo fiasana ireo dia hozaraina amin’i Kristy sy ny olom-boafidy izay manana ny toetra maha Kintana Fitarik’andro an’i Kristy ao anatin’ny fony (nadika Kintan’ny maraina ao amin’ny 2Petera 1:19). Ny olom-boafidy manana ny fametrahan-teny hizara io hery io araka ny voasoratra ao amin’ny Apokalipsy 2:28.

 

Satàna, noho izy Kintana Fitarik’andro, dia nihaika ny Andriamanitra Avo Indrindra na Andriamanitra Ray araka ny voasoratra ao amin’ny Isaia 14:12. Satàna nanohatra nanandratra ny seza fiandrianany, seza fiandrianan’Andriamanitra, ambonin’ny kintana rehetran’Andriamanitra na ny Fivorian’ny Elohim. Io Fivoriana io no fiangonan’ny Elohim na Fiangonan’Andriamanitra voasoratra ao amin’ny Salamo 82:1. Marihina amim-pitandremana fa Irenæus (Irénée), mpianatry Polycarpe, mpianatry Jaona, nino fa ny Salamo 82:1 dia mifandray amin’i Theoi na andriamanitra maro, teny milaza ny maha olom-boafidy koa, izany hoe, ireo izay natsangana ho zanaka (Against Heresies, Livre 3, Chap. 6, ANF, Vol. 1, p. 419).

 

Misy maro ny Zanak’Andriamanitra, (Joba 1:6, 2:1, 38:7 ; Salamo 86:8-10, 95:3, 96:4, 135:5) izay fantatra fa hoe Bene Elyon na Zanaky ny Avo Indrindra. Ny olom-boafidy olombelona dia voaisa miaraka amin’ny ireo marobe rehetra any an-danitra tahaka ny Zanak’Andriamanitra (voasoratra ao amin’ny Romana 8:14). Arak’izany, Kristy sy ny olom-boafidy Zanak’Andriamanitra dia iray amin’Andriamanitra amin’ny alalan’ny Fanahy Masina, notendreny hatramin’ny nanaovana izao tontolo izao. Kristy nametraka ny heriny mba ho tonga olona. Noho izany, Kristy sy ny olom-boafidy, dia tonga Zanaka tamin-kery araka ny Fanahin’ny fahamasinana tamin’ny fitsanganana tamin’ny maty (Romana 1:4).

 

Asa 7:35-39 manambara fa anjely no niseho sy niteny tamin’i Mosesy tao Sinaï ary io Anjely io dia Kristy. Ao amin’ny Galatiana 4:14, Paoly nilaza hita tahaka ny anjelin’Andriamanitra izy, tahaka an’i Jesosy Kristy.

 

Ary ho tonga tahaka ny anjely koa isika (Matio 22:30), tahaka laharana iray na isaggelos (avy amin’ny Lioka 20:36), satria mpiray lova amin’i Kristy (Romana 8:17 ; Galatiana 3:29 ; Titosy 3:7 ; Hebreo 1:14, 6:17, 11:9 ; Jakoba 2:5 ; 1Petera 3:7). Ny Testamenta Taloha mamantatra ny Anjelin’i YHVH tahaka Yahovah sy Elohim (Eksodosy 3:2, 4-6 izay maneho fa ny Andriamanitra na ny elohim eo dia anjely ; cf. Zakaria 12:8).

 

Salamo 89:6-8 manoro fa misy Fivorian’ny Masina (qedosium na qadoshim, azo ampiasana koa ho an’ny olombelona) izay misy fivoriana ao anatiny sy fivoriana ivelany. Fantatra fa Fivorian’ny Élohim-ny Fahamarinana any an-danitra io.

 

1.5.1  Ny maha Zanak’Andriamanitra an’i Kristy

 

Satàna nanohatra naka fanahy an’i Kristy amin’ny fomba maro. Voalohany, Satàna niteny fa Kristy Zanak’Andriamanitra (ao amin’ny Matio 4:3, 4:6 ; Lioka 4:3). Ny devoly koa nilaza fa Kristy Zanak’Andriamanitra (ao amin’ny Matio 8:29 ; Lioka 4:41 ; Marka 3:11). Satàna naniry ny hanaporofoan’i Kristy ny maha Zanak’Andriamanitra azy amin’ny fampisehoana ny heriny, satria araka ilay efa nolazain’Andriamanitra, hankininy amin’ny Anjeliny i Kristy (ao amin’ny Salamo 91:11-12). Amin’izany, Satàna niniana tsy niteny mba hiaro anao eny amin'izay rehetra halehanao ary nampiany na oviana na oviana. Amin’izany, Satàna, amin’ny fanamaizina ny Soratra Masina, nanohatra hanala ny ain’i Kristy.

 

Kristy tsy nanitsy an’i Satàna sy ny devoly rehefa nilaza ireo fa Zanak’Andriamanitra izy, ary koa izy ireo tsy nilaza fa Andriamanitra izy. Marina tokoa fa tsy misy devoly na iray aza nanohatra nilaza marimarina fa Kristy dia Andriamanitra Avo Indrindra afa-tsy aorianan’ny nahafatesan’i Kristy, mba hametrahan’i Satàna ny fampianarana milaza fa Kristy dia Andriamanitra tahaka ny maha Andriamanitra an’i Andriamanitra Ray, ary amin’izany manatanteraka, tao aoarian’ny fahafatesan’i Kristy, ny famitahana izay notoherin’i Kristy tamin’izy mbola velona. Ao anatin’ny fanalam-panahy tsirairay, Satàna nikasa ny handravany ny faneken’i Kristy an’Andriamanitra ary, amin’izany, handravany ny Soratra masina. Satàna naniry ny hotompoin’i Kristy. Satàna nilaza tamin’i Kristy fa raha manompo azy Kristy dia homeny fahefahana amin’izao tontolo izao amin’izay fotoana izay.

Kristy tsy nandà ny fahefan’i Satàna hanome azy ny fahefana ety ambonin’ny tany na koa ny maha Mpanjaka an’i Satàna. Fa kosa Kristy namaly hoe :

... fa voasoratra hoe : Jehovah Andriamanitrao no hiankohofanao, ary Izy irery ihany no hotompoinao.

Kristy tsy nilaza tamin’i Satàna hoe tokony hanompo an’i Kristy izy, fa nampahatsiaro an’i Satàna ny Lalàna izy. Kristy tsy nilaza na oviana na oviana mandritra ny asany hoe Andriamanitra izy. Kristy nilaza hoe Zanak’Andriamanitra izy. Izany no antony no nizaha ny toetra azy.

 

Araka ny voasoratra ao amin’i Matio 27:43,

Natoky an'Andriamanitra izy, aoka izy hamonjy Azy ankehitriny, raha ankasitrahany Izy, satria hoy Izy: 'Zanak'Andriamanitra Aho'.

Teto Kristy no nitaraina mafy mba hanatanterahana ny voasoratra ao amin’ny Salamo 22:1

Andriamanitra ô, Andriamanitro ô, nahoana no dia mahafoy ahy Hianao ?

Mazava tokoa fa Kristy tsy nanao ny tenany ho Andriamanitra. Ny fanoroan-kevitra ny amin’ny hoe Kristy anisan’ny tapany mitovy amin’ny maha izy iray izay antsoiny, tapany izay tsy miraika, dia donto saina.

 

1.5.2  Ny fampianarana mikasika ny Antikristy

 

Ny fampianarana mikasika ny Antikristy dia voasoratra ao amin’ny 1Jaona 4:1-2. Ny lahatsoratra taloha marina ho an’ny 1Jaona 4:1-2 dia namboarina avy amin’i Irenæus (Irénée), Toko. 16:8 (ANF, Vol. 1, naoty. p 443).

Izao no ahafantaranareo ny Fanahin'Andriamanitra : Ny fanahy rehetra izay manaiky fa efa tonga tamin'ny nofo Jesosy Kristy no avy amin'Andriamanitra ; ary ny fanahy rehetra izay mampisaraka an'i Jesosy dia tsy mba avy amin'Andriamanitra fa avy amin’i antikristy.

 

Socrate, historiana, nilaza (VII, 32, p. 381) fa io teny io novan’ireo izay tia hampisaraka ny maha olombelona an’i Jesosy Kristy sy ny maha andriamanitra azy.

 

Kristy amin’ny maha Zanaka azy dia tsy ilay Hany Andriamanitra Marina (Jaona 17:3).

Ao amin’ny Lioka 22:70 koa, hoy izy rehetra : “Zanak’Andriamanitra va ary ianao ?”

Namaly izy hoe : “Voalazanareo fa izaho no izy”

 

Ary nony Fantatra tsara i Jesosy Kristy fa Zanak’Andriamanitra izy ao amin’ny :

*      Matio 27:54 izay nanaovan’izy ireo hoe : Marina tokoa fa Zanak'Andriamanitra io Lehilahy io.

*      Marka 1:1 milaza marimarina kokoa fa ny Filazantsara dia an'i Jesosy Kristy, Zanak'Andriamanitra.

*      Lioka 1:35 milaza fa ny Masina izay hateraka dia hatao hoe Zanak'Andriamanitra.

 

Ny fahafantarana fa Kristy dia Zanak’Andriamanitra dia fanambarana avy amin’Andriamanitra.

Ary namaly Simona Petera ka nanao hoe : Hianao no Kristy, Zanak'Andriamanitra velona. Dia namaly Jesosy ka nanao taminy hoe : Sambatra ianao, ry Simona Bar-jona ; fa tsy nofo aman-drà no naneho anao izany, fa ny RAIKO Izay any an-danitra.  (Matio. 16:16-17)

Ary koa, Matio 11:27 milaza hoe :

Ny zavatra rehetra natolotry ny RAIKO Ahy ; ary tsy misy mahalala tsara ny Zanaka, afa-tsy ny Ray ; ary tsy misy mahalala tsara ny Ray, afa-tsy ny Zanaka sy izay tian'ny Zanaka hanehoana Azy.

Koa amin’izany ny Ray no manambara zavatra amin’ny olombelona tsirairay ary manome azy ireo an’i Kristy, noho izany dia maneho ny Ray amin’ny ireo izy.

 

1.5.3  Ny Anarana sy ny Fanapahan’Andriamanitra

 

Tsy misy fisalasalana ny maha tokana (hany) sy ambony indrindra an’Andriamanitra. Ohabolana 30:4-6 maneho ny anaran’Andriamanitra ary maneho koa fa Andriamanitra manana zanaka.

Iza no efa niakatra tany an-danitra sady nidina indray ?

Iza no nahangona ny rivotra tao an-tànany ?

Iza no nahafono ny rano tamin'ny lambany ?

Iza no nahamisy ny faran'ny tany rehetra ?

Iza no anarany, ary iza no anaran'ny zanany ? Fa toa fantatrao !

Ny tenin'Andriamanitra [ELOAH] dia voadio avokoa ; Ampinga ho an'izay mialoka aminy Izy.

Aza manampy ny teniny, fandrao hanariny ianao Ka ho hita fa mpandainga.

Ny Soratra Masina ihany no milaza ny hevitrin’ny Soratra Masina, ary ny anaran’Andriamanitra nomena mahitsy araka ny fanontaniana misy. Mazava tsara fa io maha izy iray io dia tsy firaiketan’i Ray sy ny Zanaka fa kosa maneho fa Andriamanitra manana Zanaka.

 

Ary koa, ny Testamenta Vaovao milaza mazava tsara fa ny Ray no tokony hivavahana. Kristy nilaza tamin’ny vehivavy Samaritana ao amin’ny Jaona 4:21 fa avy ny andro ka tsy amin'ity tendrombohitra (Samarie) ity, na any Jerosalema aza, no hivavahanareo amin'ny Ray. Fa Kristy nanonona mazava ao amin’ny Jaona 4:23 :

Fa avy ny andro [Gr. ora], sady tonga ankehitriny, raha ny tena mpivavaka hivavaka amin'ny Ray amin'ny fanahy sy ny fahamarinana; fa ny Ray koa mitady ny mpivavaka aminy ho tahaka izany.

 

Eto, Kristy maneho ilay tokony hivavahana dia ny Ray, fa tsy izy Kristy mihitsy. Koa amin’izany, miteny ratsy [manao blasfemia] an’Andriamanitra ny milaza hoe tokony hivavahana i Kristy nasandratra; fanovàna ny voasoratra ao amin’ny Jaona 3:14 izay milaza fa tahaka ny nanandratan'i Mosesy ny menarana tany an-efitra no tsy maintsy hanandratana ny Zanak'olona izany. Ny antony nanomboana an’i Kristy amin’ny hazo fijaliana dia ny hananan’ny olombelona ny fiainana mandrakizay, fa tsy ny hahatonga an’i Kristy hivavan’ny olombelona, tahaka izany no ilazana diso. Avy amin’io filazana diso io, izany no ilazana diso hafa koa dia ny Kristianina mivavaka amin’ny vatana sy ny ràn’i Kristy ao anatin’ny Eokaristia.

 

Eloah no Andriamanitry ny Testamenta Taloha sy Tempoly, ary Andriamanitr’i Jesosy-Kristy ao amin’ny Testamenta Vaovao. Ny Tempoly ao Jerosalema dia Tranon’i Éloah. (Ezra 4:24 ; 5:2,13,15, 16,17 ; 6:3, 5, 7, 8, 16, 17 ; 7:23). Izy no Eloah ny Israël (Ezra 5:1 ; 7:15), Ny Eloah Lehibe any an-danitra (Ezra 5:8,12). Izy no fototry ny fanaovana fisoronana ao amin’ny Tempoly (Ezra 6:10) izay nampitoerany ny Anarany (Ezra 6:12). Nandidy ny fanaovana ny Tempoly Izy (Ezra 6:14) ary nanendry ny mpisorona sy ny Levita hanompo Azy (Ezra 6:18 ; 7:24) sy hanao ny Sitrapony (Ezra 7:18). Ny lalàna dia lalàn’i Eloah ny Lanitra rehetra (Ezra 7:12,14). Izay rehetra mahalala ny lalàn’i Éloah dia aoka hampianatra izay tsy mbola mahalala Azy (Ezra 7:25) ary ny fitsarana dia aoka ho araka ny lalàn’i Eloah (Ezra 7:26). Io maha izy io dia ny Ray izay Eloah tokana (hany) sy Andriamanitra Avo Indrindra, Rain’ny Mesia sy ny zanak’Andriamanitra rehetra.

 

Toko 2

 

Ny Rafitry Famonjena

 

2.1  Ny fahatafintohinan’ny Olombelona

 

Ny Olona noharina tahaka ny endrik’Andriamanitra ary tahaka ny fifanahafana an’Andriamanitra (Genesisy 1:26-27). Adama sy Eva voaozona noho ny tsy-fanaharana (Genesisy 3:16-19). Manaraka ity fiodinana ity, ny ota ary noho izany, ny fahafatesana, niditra amin’ny olobelona rehetra (1Corintiana. 15:22 ; Romana 5:12).

 

2.2  Ny Famonjena ny Olombelona

 

Tsy tian’Andriamanitra hisy ny ho very na dia iray aza (2Petera 3:9). Mba hahafanan’ny olona rehetra milefa ny helokin’ny fahotana, satria ny fahafatesana no tambin'ny ota, dia Andriamanitra nanorina hevitra famonjena izay mampisy ny fanatitra amin’ny fahafatesana sy fitsanganan’ny Jesosy Kristy Zanany (Jaona 3:16). Ny hevitra dia taom-pijinjana izay Kristy no santatr’izay efa maty (1Corintiana 15:20). Ny hevitra famonjena dia hita taratra eo amin’ny Andro Masina rehetra isan-taona ao amin’ny Soratra Masina (Levitikosy 23).

 

2.3  Ny Baiboly dia Fahamarinana nomen’ny tsindrimandrin’Andriamanitra

 

Kristy nilaza hoe : Voasoratra hoe : Tsy mofo ihany no hiveloman'ny olona, fa ny teny rehetra izay aloaky ny vavan'Andriamanitra (Matio 4:4 ; Lioka 4:4). Ny Baiboly fantatra ho Soratra Masina (Daniela 10:21) ary ny Baiboly mikendry ny famonjena ny olombelona rehetra sy ny fisehoan’ny herin'Andriamanitra (Eksodosy 9:16; Romana 9:17). Amin’ny alalan’i Jesosy Kristy no ahazahoana ny famonjena (Romana 10:11) nolazain’ny Soratra Masina hatramin'i Mosesy sy ny mpaminany rehetra rahateo (Lioka 24:47), ary ny faminaniana dia Soratra Masina (Matio 26:56; Romana 1:2). Izay Soratra rehetra nomen'ny tsindrimandrin'Andriamanitra dia mahasoa koa ho fampianarana, ho fandresen-dahatra, ho fanitsiana izay diso, ho fitaizana amin'ny fahamarinana, mba ho tanteraka ny olon'Andriamanitra, ho vonona tsara ho amin'ny asa tsara rehetra (2Timoty 3:16).

 

Ny Soratra Masina izay nisy tamin’ny andron’i Kristy sy ny apostoly dia Testamenta Taloha (Matio 21:42 ; Marka 12:10 ; Asan’ny Apostoly 17:2). Ny Testamenta Taloha dia ny Soratra Masina izay natao ho fofonaina na tsindrimandrin'Andriamanitra ao amin’ny 2Timoty 3:16. Ny Testamenta Vaovao dia fanampiana ny Testamenta Taloha. Ny Testamenta Vaovao tsy misolo ny Testamenta Taloha.

 

Ny Testamenta Taloha voasoratra tamin’ny voalohany ho anatra ho antsika rehetra, mba, amin'ny fiononana sy ny famporisihana avy amin'ny Soratra Masina, hananantsika ny fanantenana (Romana 15:4). Ny fahadisoana hevitra dia avy amin’ny tsi-fahafantarana ny Soratra Masina (Matio 22:29 ; Marka 12:24). Ny Kristianina tao Beria dia nandinika ny Soratra Masina isan'andro, mamotopototra ny fahamarinan-javatra izay nolazaina na marina izany, na tsia. Ny toe-panahin'ireo dia tsara (Asan’ny Apostoly 17:11). Ny sarin-javatra daholon’ny Baiboly dia fitambaran’ny ilan’ny Soratra Masina rehetra, dia didy hanampy didy ; Fitsipika hanampy fitsipika, (Isaia 28:10). Ny Soratra Masina manamarina fa Mesia na Kristy i Jesosy (Asan’ny Apostoly 18:28). Kristy no, amin’ny alalan’ny Fanahy Masina, manokatra ny sain’ireo olom-boafidy ireo, manomboka amin’ny apostoly, mba hahazoana mahafantatra tsara ny Soratra Masina (Lioka 24:25).

 

Ny Soratra Masina ao amin’ny Testamenta Taloha tsy maintsy ho tanteraka (Matio 26:54, 56 ; Marka 12:10, 14:49) sady tsy azo foanana (Jaona 10:35). Ny Ankapoben’ny Soratra Masina nampahafantatra an’i Kristy sy tanteraka ao aminy, na hotanteraka ao amin’i Kristy amin’ny hahatongavany faharoa (Apokalipsy 1:7, 12:10, 17:14, 19:11-21), amin-kery sy voninahitra lehibe (Matio 24:30).

 

2.4  Ny Fibebahana sy ny Fiverenana ho amin’ny Tompo

 

Mba hahafahan’ny Olombelona miaina na hanana fiainana mandrakizay, Andriamanitra nandidy azy hibebaka. Fa raha tsy mibebaka izy, dia ho ringana (Lioka 13:3, 5).

 

Kristy nirahina hiantso ny Olombelona rehetra amin’ny fibebahana (Lioka 11:32). Kristy nanomboka ny fanompoany taorian'ny nanafatorana an’i Jaona Mpanao batisa (Matio 4 :12-17). Ny nanafatorana an’i Jaona dia tonga afaka kelikely taorian’ny Paska 28 A.K. (Jaona 3:22-24 ; Matio 4:12). Izany Paska izany dia taorian’ny fitombohan’ny fanompoam-pivavahan’i Jaona tamin'ny taona fahadimy ambin'ny folo nanjakan'i Tiberia Kaisara (Lioka 3:1). Ary tamin'izany andro izany, nanomboka nitori-teny Jesosy ka nanao hoe : Mibebaha ianareo, fa efa akaiky ny fanjakan'ny lanitra. (Matio 4:17). Kristy nandidy ny mpianany hitory ny filazantsara fibebahana, ary nanome an’izy ireo ny fahefana hamoaka ny demonia na fanahy maloto (Marka 6:7, 12 ; Lioka 10:1, 17-20).

 

Nampianarina fa ny fibebahana no mialoha ny famonoana ny ota (na ny faharatsiana) (Asan’ny Apostoly 8:22) mba ho tonga ny andro famelombelomana avy amin'ny fanatrehan'ny Tompo, ary mba hanirahany ny Kristy voatendry ho antsika (Asan’ny Apostoly 3:19-20).

 

Andriamanitra ninia tsy nijery ny andron'ny tsi-fahalalana, araka ny fiantsoana an’izany, fa, tao aorian’i Kristy, nandidy ny olombelona rehetra Izy mba hibebaka, ary nanendry andro iray izay hitsarany an’izy ireo (Asan’ny Apostoly 17:30). Arak’izany, ny fibebahana nitarina amin’ny Jentilisa (Jereo koa Asan’ny Apostoly 15:3).

 

Ary rehefa nibebaka sy niverina amin'Andriamanitra ny mpanota, dia tsy maintsy manao asa miendrika ny fibebahana. (Asan’ny Apostoly 26:20).

 

Ny Fiangonana any Efesosy nolazaina mba hibebaka, sy hahatsiaro izay nitoerany fony tsy mbola lavo ary hanao ny asany voalohany (Apokalypsy 2:5). Ny Fiangonana any Pergamosy koa nolazaina mba hibebaka (Apokalypsy 2:16). Tahaka ny Fiangonana any Tyatira (Apokalypsy 2:21-22) koa, izay nisy mpanompon’ny Tompo nivadika hijangajanga miaraka amin’ny mpampianatry ny fivavahana sandoka. Ny Fiangonana any Sardisy koa nantsoina hibebaka, koa raha tsy izany, ho tonga toy ny fihavin'ny mpangalatra Kristy, ka tsy ho fantan’izy ireo izay ora hihaviany (Apokalypsy 3:3). Izay rehetra tian’i Kristy no anariny sy faizany. Kristy niteny, tahaka amin’ny ao Laodikia, mba hanana fahazotoana, ka mibebaka (Apokalypsy 3:19). Arak’izany, ny fibebahana dia tsy maintsy ataon’ny Fiangonan'Andriamanitra isan'andro isan'andro, ary adidin’ny Fiangonan’Andriamanitra rehetra (Jakoba 5:19-20).

 

2.5  Ny Batisa

 

Ny fahefana rehetra nomena an’i Kristy taorian' ny nitsanganan'i Jesosy tamin’ny maty (Matio 28 :18). Nandidy ny mpianany izy hanao mpianatra ny firenena rehetra, ary hanao batisa azy ho amin'ny anaran'ny Ray sy ny Zanaka ary ny Fanahy Masina (Matio 28:19), sady hampianatra azy ireo hitandrina izay rehetra nandidian’i Kristy azy. Ary, noho izany, Kristy hiaraka amin’izy ireo isan’andro ambara-pahatongan'ny fahataperan'izao andro tontolo izao (Matio 28:20).

 

Ny fibebahana dia tsy maintsy arahina batisa mba ahafahana handray ny fanomezana ny Fanahy Masina (Asan’ny Apostoly 2:38). Tsy afaka handray ny Fanahy Masina ianareo raha tsy mibebaka sy atao batisa, toy izany no nateraka indray [nateraka avy ambony]. Raha tsy ateraka indray ianareo, dia tsy mahazo miditra amin'ny Fanjakan'Andriamanitra (Jaona 3:3, 5). Ny Fibebahana dia miankina amin’ny fanaovana batisa sy ny fandraisana ny Fanahy Masina. Ary amin'izany, araka ny lojika, ny batisan’ny zaza tsy azo atao satria mifanohitra amin’ny Baiboly. Ny zavatra tsy maintsy atao raha hibebaka dia nohamafisina tamin’ny alalan’ny asa nanirahana an'i Jaona Mpanao batisa, izay nialoha ny batisa amin’ny Fanahy Masina ao amin'i Kristy (Marka 1:4, 8). Jaona nilaza hoe Kristy no hanao batisa amin’ny Fanahy Masina sy ny afo, amin'ireo tsy mibebaka (izay lazaina fa tahaka ny mololo) (Lioka 3:16-17). Ny Fanahy Masina omena araka an’Andriamanitra. Ho an’izay mangataka, ny Fanahy Masina miditra ao amin’ny olona amin’ny fametrahan-tanana. Arak’izany, ny Fanahy Masina omena amin’ny lafin’ny asa rehetra atao. Ny Fanahy Masina miasa alohan'ny batisa ao amin’ny olona tsirairay. Ny Fanahy mitondra ny olom-boafidy hanatona an'Andriamanitra amin'ny alalan’i Kristy (Hebreo 7:25). Ny voaloham-bokatry ny Fanahy homena ny olona tsirairay rehefa atao ny batisa ; jereo Romana 8:23, izay manambara marimarina fa ny fananganan’anaka dia hatao amin’ny fotoana fanavotana ny tenantsika. Noho izany, nateraka indray isika kanefa mitohy (manohy) ny fitomboantsika isan’andro amin’ny Fanahy ao amin’ny Kristy, mandra-pahatongantsika amin’ny voninahitr’Andriamanitra.

 

Ny fanomezana ny Fanahy Masina eo amin’ny batisa dia ilay rano amin'ny loharanom-pamonjena, izay nampilazain’Andriamanitra ny Mpaminaniny fa homeny (Isaia 12:3). Io ranon’ny Fanahy Masina io dia ny teny fikasana nataon’Andriamanitra tamin’ny Jakoba, izay voasoratra ao amin’ny Isaia 44:3. Andriamanitra Tompo dia loharanon’ny loharanon'aina (Jeremia 2:13, Jeremia 17:13 ; dia kosa Zakaria 14:8). Io no onin'ny ranon'aina (Apokalipsy 22:1). Kristy, raha miresaka ny amin’ny Fanahy (Jaona 7:39), nilaza fa hisy rano velona miboiboika mivoaka avy aminy (Jaona 4:10-14, 7:38, cf. Isaia 12:3, 55:1, 58:11, Ezekiela 47:11). Isiraely diovina ara-panahy amin'ny rano (Ezekia 36 :25), izay atao hoe ranon’aina (rano velona) na Fanahy Masina. Ny olom-boafidy misotro maimaimpoana amin'io ranon'aina io (Apokalipsy 22:17).

 

 

Toko 3

 

Fampianarana Mikasika ny Didin’ny Olombelona

 

3.1 Ny fivavahana sy ny Fanompoana an’Andriamanitra

 

3.1.1 Andriamanitra Fotompivavahana sy Fanompoana

 

3.1.1.1  Izay Tompoina

 

Ny fitoerana voalohany sy ny famantarana lehibe indrindra ny olom-boafidy dia, hatramin’izay, ny finoana Andriamanitra Iray ihany sy ny finoana ny fifandraisana ambany fahefan’Andriamanitra an’i Kristy. Izahay tsy mivavaka amin’i Élohim hafa ankoatran’Andriamanitra (Eksodosy 34:14, Deotoronomia 11:16) raha tsy izany dia ho ringana izahay (Deotoronomia 30:17-18). Andriamanitra nanome ny Didiny Voalohany :

Izaho no Jehovah Andriamanitrao, Izay nitondra anao nivoaka avy tany amin'ny tany Egypta, tamin'ny trano nahandevozana. Aza manana andriamani-kafa (elohim), fa Izaho ihany. (Eksodosy 20:2).

 

Ny teny aloha eto midika hoe eo akaiky tahaka toy izay… na raha tsy misy alalana avy amin’Andriamanitra izay fantatsika fa Andriamanitra Ray.

 

Tokony ho tiavintsika ny Tompo Andriamanitsika sady hotompointsika amin’ny fotsika rehetra sy ny fanahitsika rehetra, izany hoe, i.e. ny tenatsika manontolo ary, noho izany, dia homena ny ranonorana amin'ny fotoany isika ho an’ny vokatsika sy ho an’ny ahitra ho an'ny ondriny aman'osiny. Azo lazaina koa hoe, hihinana isika ary ho voky (Deotoronomia 11:13-15). Fa isika manana ny Fanekena Vaovao ; Ny Tompo mametraka ny Lalàny ao anatin’ny fanahintsika ary manoratra azy ao anatin’ny fontsika. Izy no Andriamanitsika ary isika no Mpanompony, mivavaka Aminy isika amin’ny fanarahantsika ny Lalàny amin’ny tenantsika manontolo (Hebreo 8:10-13).

 

Tokony hiankohoka eo anatrehan’ny Tompo Andriamanitsika isika (Deotoronomia 26:10 ; 1Samoela 1:3, 15:25). Io Andriamanitra io dia Ilay Hany Andriamanitra izay Andriamanitra Ray. Ny tsy maintsy ataotsika hahazahoana fiainana mandrakizay dia ny mahafantatra  Azy sy ny Zanany Jesosy Kristy (Jaona 17:3). Ho an’ny Tompo ny voninahitry ny Anarany ; mivavaka amin’ny Tompo amin'ny fihaingoana masina izahay (Salamo 29:2, 96:9). Ny tany rehetra miankohoka eo anatrehany sy mihira sy mankalaza ny Anarany (Salamo 66:4). Izany faminaniana izany ho tanteraka. Ny firenena rehetra izay nataony dia ho avy hiankohoka eo anatrehany ary hangovitra (Salamo 96:9), Ka hanome voninahitra ny Anarany fa Izy irery ihany no Andriamanitra, ny Tompo Mpanao antsika.  Fa Izy no Andriamanitsika ; Ary olona fiandriny sy ondry tandremany isika (Salamo 95:6-7). Masina Izy (Salamo 99:5, 9). Ny fahafantarana Ilay ivavahantsika dia hita amin’ny famantarana anankiroa, izay raha ampiana ny fahafantarana ny maha izy an Andriamanitra, dia maneho ny fototry ny tena maha [tombo-kase] olom-boafidy. Ireo famantarana anakiroa ireo dia :

 

1.    Ny Sabata (ao amin’ny Exodosy 20:8,10,11 ; Deotoronomia 5:12). Ny Sabata no famantarana ho antsika sy ho an’Andriamanitra Izay manamasina antsika (Exodosy 31:12-14) ; sy

2.    Ny Paska. Ny Paska dia famantarana na tombo-kase izay, ao amin’ny Exosodosy 13:9, 16, ny Andron'ny mofo tsy misy masirasira,  anisan’ny Paska, dia famantarana ny Lalàn’ny Tompo (Deotoronomia 6:18) sy ny Famonjena an’i Israely (Deotoronomia 6:10) izay, araka ny Testamenta Vaovao, manambatra izay rehetra ao amin’i Kristy (Romana 9:6, 11:25-26).

 

Ny anton’ireo famantaran’ny lalàna ireo, ny Sabàta sy ny Paska, dia ny hanalavirana ny fanompoan-tsampy (Deotoronomia 11:16). Ireo famantarana anakiroa ireo dia ny tombo-kase eo amin’ny tanana sy eo amin’ny handrin’ny olom-boafidin’ny Tompo sy, miaraka amin’ny Fanahy Masina, famantarana miaraka, fototry ny maha ho anisan’ny 144000 [efatra arivo  amby efatra alina amby iray hetsy] amin’ny andro farany ao amin’ny Apokalipsy 7:3. Mitondra ho amin’ny Andro Masina sisa ireo.

 

Kristy nilaza hoe : Jehovah Andriamanitrao no hiankohofanao, ary Izy irery ihany no hotompoinao (Matio 4:10 ; Lioka 4:8). Arak’izany, ny fanompoana dia fiankohofana araka ny Soratra Masina.

 

Ny miankohoka amin’Andriamanitra araka ny fomban’ny olona dia fiankohofana foana (Matio 15:8-9). Fa ny Ray maniry ny olona hiankohoka Aminy amin’ny fanahy sy fahamarinana (Jaona 4:21-24. Fa isika no tena voafora, izay manompo an’Andriamanitra amin’ny fanahy ary mirehareha ao amin’i Kristy Jesosy (Filipiana 3:3). Izay rehetra ao amin’ny Fivorian’ny Loholona, ao anatiny Kristy, dia hiankohoka eo anoloan’Andriamanitra izay nahary izao rehetra izao ary sitrapony no nahariany izao rehetra izao sy izay misy rehetra (Apokalipsy 4 :10). Noho ny didy nomen’i Kristy, ao amin’ny Lalàna (Exodosy 20:3) sy amin’ny fanambarana, no ivavahatsika amin’Andriamanitra (Apokalipsy 22:9).

 

3.1.1.2  Izay ivavahana

 

Ny olombelona rehetra mivavaka amin’ny Tompo Andriamanitra (Salamo 39:12, 54:2) izay mihaino. Ary na inona na inona no angatahinareo amin'ny fivavahana atao amin'ny finoana dia ho azonareo (Matio 21:22). Kristy dia ohatra ho an’ny olombelona rehetra amin’ny vavaka nataony tamin’ny Andriamaniny sy Andriamanitsika izay ny Ray (Lioka 6:12). Ny ohatra amin’ny fomba fivavahana dia hita ao amin’ny Vavaka nataon’ny Tompo izay endriky ny fomba tokony hivavahana izay nomen’i Kristy (Lioka 11:2-4).

 

Ny asa voalohany indrindra ataon’ny olom-boafidy sy ny fanompoana dia ny mivavaka sy ny manao fanompoam-pivavahana na manao fanompoana amin’ny teny [na amin’ny fampianarana] (Asa 6:4). Ny Fivorian’ny Loholona  nandray ny adidy hihaino ny vavaka ataon’ny olona masina (Apokalipsy 5:8).

 

3.1.1.3  Ny Fivavahana irery sy miaraka amin’ny be sy ny maro ho an’ny Olona hafa

 

Ny fivavahana miaraka amin’ny be sy ny maro amin’ny firaisana saina dia ohatra nomen’ny apostoly (Asa 1:14). Ny fiangonana rehetra dia nanaraka izany (Asa 12:5).

                       

Ny fivavahana dia tsy ho an’ny Fiangonana irey ihany; fa ho an’izay rehetra manana zotom-po kanefa tsy nohazaviana saina ary tsy mbola nanaiky ny fahamarinana avy amin’Andriamanitra. Fa Kristy no faran'ny (na anton’ny) lalàna ho fahamarinana ho an'izay rehetra mino (Romains 10:1-4).

 

Ny fivavahana manao fiantrana. Amin’ny fahasoavana azo noho ny fivavahana maro natao, dia misaotra am-bavaka izahay (2Korintiana 1:11). Ny fivavahana dia tokony hatao ao amin’ny fanahy (Efesiana 6:18). Tokony maharitra amin’ny fivavahana koa (Colosiana 4:2-4) fa izany no manampy antsika hitoetra mafy ao amin’ny fahamarinana sy ao amin’ny rariny (Efesiana 6:14).

 

Ny fiàsan'ny fivavaky ny marina dia mahery indrindra. Ny fivavaky ny finoana dia hamonjy ilay marary ; ary raha nanota izy, dia havela ny helony.  Koa mifanaiky heloka izahay, ary mifampivavaka, mba ho sitrana izahay. (Jakoba 5:15-16).

 

3.2  Ny fifandraisan’ny Famonjena sy ny Lalàna

 

3.2.1  Andriamanitra no Vatolampintsika

 

Jehovah no harambatonay sy batery fiarovana ho anay ary Mpamonjy anay ; Izy no fiarovana avo ho anay (Salamo 18:1-2). Matoky Azy izahay ary tsy mba hatahotra (Isaia 12:2). Ny fahafantarana ny famonjena dia anisan’ny asan’i Kristy sy ny mpaminany (Lioka 1:77). Io fahafantarana io nomena ny Fiangonana izay misy ny olona masina izay mpiandry ny misterin’Andriamanitra (1Korintiana 4:1). Avy amin’ny Jiosy ny famonjena (Jaona 4:22), fa nomena ao amin’i Kristy ho an’izay rehetra mivavaka amin’ny Ray amin'ny fanahy sy ny fahamarinana (Jaona 4 :23-24). Ary tsy misy famonjena amin'ny hafa ; fa tsy misy anarana hafa ambanin'ny lanitra nomena ny olona izay hahazoantsika famonjena (Asan’ny Apostoly 4:12). Noho izany, ny famonjena nomena amin’ny alalan’ny filazantsara, izay herin'Andriamanitra ho famonjena izay rehetra mino izany, amin'ny Jiosy aloha, dia vao amin'ny Jentilisa koa. Ao amin’ny filazantsara, ny fahamarinan’Andriamanitra dia naseho amin’ny alalan’ny finoana sy ho an’ny finoana, satria ny marina amin'ny finoana no ho velona (Romana 1:14-17). Fa Andriamanitra tsy nanendry antsika ho amin'ny fahatezerana, fa mba hahazo famonjena amin'ny alalan'i Jesosy Kristy (1Tesaloniana 5:9).

 

Ny fahalalana an’Andriamanitra miteraka alahelo araka an'Andriamanitra izay mampisy ny fibebahana ho amin’ny famonjena (2Korintiana 7:10). Noho izany, ny filazantsara dia tenin’ny fahamarinana, ary arak’izany, filazantsara famonjena, ary ny valiny dia ny fanamafisana ny olona mibebaka avy amin’ny Fanahy Masina (Efesiana 1:13). Ny famonjena dia voaray avy amin’ny Soratra Masina. Satria nomen’ny tsindrimandrin’Andriamanitra ny Soratra Masina, noho izany dia ho fampianarana ho an’izay mibebaka ho amin’ny famonjena azo amin’ny alalan’ny finoana an’i Jesosy Kristy (2Tim. 3:15-16). Na dia Zanaka aza dia nianatra fanarahana tamin'izay fahoriana nentiny izy ; ary rehefa natao tanteraka izy, dia tonga loharanon'ny famonjena mandrakizay ho an'izay rehetra manaraka azy (Hebreo 5 :8-9).

 

Dia tahaka izany koa Kristy, rehefa natolotra indray mandeha hitondra ny otan'ny maro, dia hiseho fanindroany, tsy amin'ota, amin'izay miandry azy, ho famonjena (Hebreo 9:28). Ny famonjena dia natolotra ho an’ny olona ary voatolotra indray mandeha monja ho an'ny olona masina (Joda 3).  Noho izany dia tsy hisy faminaniana afaran’ny faminaniana nomen’Andriamanitra an’i Jesosy Kristy izay nomeny an’i Jaona. Ny zavatra rehetra ilaina mikasika ny famonjena ny olombelona dia voasoratra ao amin’ny Soratra Masina. Ny famonjena sy ny hery ary ny voninahitra dia ho an’Andriamanitra ; Izy no naneho amin’ny Mpanompony amin’ny alalan’i Kristy ary tsy tokony hisy fanovana izany (Apokalipsy 22:18-19).

 

Ny fanamafisana farany ny olona masina dia avy amin’ny Fanahy Masina ary naorina eo ambonin’ny Lalàn’Andriamanitra araka izay naseho ao amin’ny Soratra Masina ao amin’ ny Testamenta Taloha, voalohan’ny fanambarana ny lalàna.

 

Kristy nanome ny lalàna tao amin’ny tendrombohitra Sinaï tahaka ny Anjelin’ny Fanekena na Fanatrehana, Anjelin’i Yahovah. Niteny izy hoe :

... mandrapahafoan'ny lanitra sy ny tany, dia tsy hisy ho foana akory amin'ny lalàna, na dia litera iray na tendrontsoratra iray aza, mandra-pahatanterak'izy rehetra. Ary amin'izany na zovy na zovy no mamaha ny anankiray amin'ireo didy madinika indrindra ireo ka mampianatra ny olona toy izany, dia hatao hoe kely indrindra amin'ny fanjakan'ny lanitra izy. Fa na zovy na zovy no mankatò sy mampianatra ireo dia izy no hatao hoe lehibe amin'ny fanjakan'ny lanitra ...  (Matio 5:18-19).

 

Noho izany, tsy nohakelezin’i Kristy mihitsy ny lalàna. Fa nanaraka ny lalàna izy ary nilaza ny olona hanao toy izany. Ny lalàna sy ny mpaminany dia hatramin'i Jaona. Ary hatramin'i Jaona no efa nitoriana ny filazantsaran'ny fanjakan'Andriamanitra, ary misesika izay rehetra miditra eo (Lioka 16:16).

Fa ho moramora kokoa ny hahafoanan'ny lanitra sy ny tany noho ny hahafoanan'ny tendron-tsoratra iray monja aza amin'ny lalàna (Lioka 16:16-17).

 

Mosesy no nanome ny lalàna nefa tsy nankatoavina ny lalàna (Jaona 7:19). Fa izay nanota tsy nanana ny lalàna dia ho very tsy manana ny lalàna (Jaona7:19). Fa izay nanota nanana ny lalàna kosa dia hotsaraina araka ny lalàna (Romana 2:12) fa ny ota no fandikana ny lalàna (1Jaona 3:14). Ny famoràna dia amin'ny fo ary ny fomba fanarahana ny momba ny lalàna dia ohatry ny famoràna. Izay Mankato (aigu) ny lalàna dia voafora amin’ny fo, fa izay voafora nefa tsy mankatò ny lalàna dia tahaka ny Jentilisa. Fa ny Jiosy dia izay mankatò ny lalàna amin’ny fo rehetra satria Jiosy ao anaty. Izay milaza ny tenany ho Jiosy, kanjo tsy izy (Apokalipsy. 3:9), fa mandainga, indro, hataony tonga hiankohoka eo anoloan'ny tongotrin’ny olona masina (io fiankohofana io voadika koa hoe fivavahana amin’i Kristy sy ny olom-boafidy izany).

 

Ka dia masina tokoa ny lalàna, ary masina ny didy sady marina no tsara (Romana 7:12). Noho izany, ny lalàna tsy mahafaty fa ny ota, ota izay fandikàna ny lalàna, ota izay mitoetra ao amin’ny olona (Romana 7:13).

 

Fa araka ny fanahy ny lalàna ; fa ny olombelona kosa nofo, namidy ho andevon'ny ota (Romana 7:14). Ny olona tena nibebaka dia mankasitraka ny lalàn'Andriamanitra araka ny toetra anaty (Salamo 119:1 ff. ; Romana 7:22). Fa ny lalàna mitondra ny olona ho amin’i Kristy izay faran'ny lalàna (Romains 10:4). Fa raha tarihin'ny Fanahy ny olona dia tsy mba ambanin'ny lalàna (Galates 5:18). Ary tsy satria nofoanina ny lalàna fa kosa satria azo ankatoavina ny lalàna amin’ny sitrapo anaty sy asa marina, ary tonga ho maha izy antsika (Hebreo 8:10-13).  Ny lalàn’Andriamanitra dia tadiavina tsy tamin'ny finoana, fa toa tamin'ny asa (Romana 9:32). Ny fitandremana ny didiny no zavatra voalohany hampitoetra ny Fanahy Masina izay mitoetra ao amin’izay rehetra mitandrina ny didin’Andriamanitra (1Jaona 3:24 ; Asa 5:32). Arak’izany, tsy azo heverina ny hoe Kristianina ary tia an’Andriamanitra sy Kristy nefa tsy mankatò ny lalàna. Izany midika fa tsy maintsy mitandrina ny Sabata araka ny voalaza ao amin’ny didy faha efatra. 

 

3.2.2  Ny Famonjena azo amin’ny Fahasoavana

 

Fa efa niseho ny fahasoavan'Andriamanitra, izay famonjena ny olona rehetra, mitondra antsika hiala amin’ny filàn’izao tontolo izao tsy mifanaraka amin’ny fivavahana hahono-tena, ho marina sy hanana toe-panahy araka an’Andriamanitra amin’izao fiainana ankehitriny izao, miandry ny fanantenana mahafinaritra sy ny fisehoan'ny voninahitr'Andriamanitra lehibe sady Mpamonjy antsika, dia Jesosy Kristy*, [* Na: Andriamanitra lehibe sy Jesosy Kristy, Mpamonjy antsika] (Titosy 2:11 jereo RSV Interlinear Grika-Anglisy Testamenta Voalohany ny Marshall). Kristy no fisehoan'ny voninahitr'Andriamanitra izay Mpamonjy antsika (Titosy 2:10). Noho izany ny fahasoavana dia vokatry ny asan’i Kristy.

 

Ny Fiangonana arovan'ny herin'Andriamanitra amin'ny finoana ho amin'ny famonjena efa vonona haseho any am-parany (1Petera 1:5). Ny anton'ny finoana, dia ny famonjena ny fanahy. Ny mpaminany naminany ny amin'izany famonjena izany fa tsy fantany ny fotoana na ny olon’i Mesia raha naminany ny amin’ny fijaliany sy ny voninahiny manarak’izany (1Petera 1:9-10).

 

Ny ota niditra tamin'ny olona iray, Adama, ho amin'izao tontolo izao, ary nanjaka hatramin’i Adama ka hatramin’i Mosesy. Ny fahafatesana no valin’ny ota (Romana 5:12). Ny ota efa nisy hatrany alohan'ny lalàna nomena an’i Mosesy (Romana 5:13). Noho izany, ny valin’ny lalàna dia fantatra hatramin’i Adama, satria ny ota tsy isaina raha tsy misy ny lalàna. Arak’izany, ny fahasoavana nihoatra noho ny fanavotana ny olombelona amin’ny ota sy amin’ny lalàna. Teo amin'izay nihabeazan'ny ota, eo ambanin’ny lalàna, no nihoaran’ny fahasoavana lavitra (Romana 5:15-21). Noho ny fanarahan'ny Anankiray no nanaovana ny maro ho marina kosa amin’ny fahasoavana izay manjaka amin'ny fahamarinana ho fiainana mandrakizay amin'ny alalan'i Jesosy Kristy Tompontsika (Romana 5:20-21).

 

Ary amin'izany dia tsy misy fanamelohana ho an'izay ao amin'i Kristy (Romana 8:1). Noho izany, ny lalàna dia tanteraka ao amintsika izay mandeha araka ny fanahy (Romana 8:4). 

 

Ny Fanahy mitondra ny fanahin’ny olombelona hifanaraka amin’ny Fikasany (Romana 8:5). Ny fanahin’ny olombelona miaina araka ny nofo dia mandrafy an’Andriamanitra ; fa tsy manaiky ny lalàn'Andriamanitra, sady tsy hainy akory izany (Romana 8:7). Arak’izany, ny fanahy mandeha araka ny nofo na tsy mbola nibebaka dia fantatra amin’ny fanoherany ny amin’ny fanarahana ny lalàn’Andriamanitra.

 

Ny Fanahin'Izay nanangana an'i Kristy tamin'ny maty mitoetra ao anatin’ny Kristianina, mamelona ny tenan’ny Kristianina amin'ny Fanahiny izay mitoetra ao amin’ny olona tsirairay (Romana 8:11). Fa izay tarihin'ny Fanahin'Andriamanitra no zanak'Andriamanitra (Romana 8:14) ary izany dia fahasoavan’Andriamanitra. Ny lalàna dia nomena tamin'ny alalan'i Mosesy, ny fahasoavana sy ny fahamarinana dia tonga tamin'ny alalan'i Jesosy Kristy (Jaona 1:17). Miantso Abba na Ray isika, tahaka ny toetra maha Zanaka (Romana 8:15) izay nomena koa an’ny rahalahintsika Jesosy Kristy.

 

Ny lalàna tsy manome fanamarinana antsika. Fa ny finoana an'i Jesosy Kristy no anamarinana ny olona tsirairay (Galatiana 2:16).  Mivelona amin'ny finoana ny Zanak'Andriamanitra (Galatiana 2:20). Tamin'ny lalàna no nahafatesantsika ny amin'ny lalàna, mba ho velona ho an'Andriamanitra isika (Galatiana 2:19). Tsy manafoana ny fahasoavan'Andriamanitra isika raha mitandrina ny lalàna satria tsy nohamarinina tamin'ny lalàna (Galatiana 2:21). Mitandrina ny didin'Andriamanitra isika satria tarihin'ny Fanahin'Andriamanitra ary ny lalàna dia avy amin'ny fomban'Andriamanitra izay notafintsika ary izay iombonantsika, toy izay koa Kristy (2Petera 1:4).

 

Ny fahasoavan'i Jesosy Kristy no hamonjena ansika fa tsy ny lalàna (Asan’ny Apostoly 15:11). Fa ny ota tsy hanan-kery amin’ny olom-boafidy satria tsy mba ambanin'ny lalàna izy ireo fa ambanin'ny fahasoavana, ary mpanompon'Andriamanitra izy ireo (Romana 6:14,15). Kanefa, tsy manota isika raha mandika ny lalàna satria mpanompon'Andriamanitra sy mpanompon'ny fahamarinana fa tsy mpanompon'ny ota, ary tonga nanaraka ny fomban'ny fampianarana izay nanolorantsika tena (Romana 6:17-18). Na dia fony mbola matin'ny fahadisoana aza isika, dia velona miaraka tamin'i Kristy amin’ny alalan’ny fahasoavana izay nahazahoantsika famonjena (Efesiana 2:5). Niara-natsangan’Andriamanitra isika ary niara-napetraka amin'i Kristy any andanitra mba hahafahan’Andriamanitra maneho amin'ny andro ho avy ny haben'ny haren'ny Fahasoavany amin'ny Fahamoram-panahiny amintsika ao amin'i Kristy Jesosy (Efesiana 2:6-7). Fa fahasoavana no namonjena antsika amin'ny finoana. Ary tsy asan’olona izany, fa fanomezana avy amin'Andriamanitra, ary tsy avy amin'ny asa, fandrao hisy hirehareha (Efesiana 2:9). Arak’izany, mitandrina ny lalàna isika avy amin'ny Fanahin'Andriamanitra amin'ny fahasoavana.

 

3.2.3  Ny zavatra tsy maintsy atao ao amin’ny Lalàna

 

Misy adidy mandrakizay dia ny fitandremana ny lalàna tsy ho foana, ary tsy hiova, araka izay hitantsika teo (Matio 5:18, Lioka 16:17). Tsy nitandrina mahitsy tsara ny lalàna ny Jiosy tamin'ny andron'i Kristy (Jaona 7:19), satria ny lalàna novana noho ny fampianarana voatolotry ny razana (Matio 15:2-3,6 ; Marka 7:3, 5, 8-9,13) izay tsy zaka ho entina na zioga ho an’ny mpampianatra Jiosy tamin’ny izany andro izany, ary amin’izany lasa fizahan-toetra an’Andriamanitra (Asan’ny Apostoly 15:10).

 

Tahaka ny naseho marimarina teo, misy adidy mandrakizay dia ny fitandremana ny didin'Andriamnitra. Mbola tsy maintsy harahina mandrakariva ny lalàna ary tsy hisy ho foana mandrapahatongan’ny [na hatramin'ny] andro farany momba amin’ny fisian’ny olombelona.

 

3.2.3.1  Inona no antony itandreman’i Kristianina ny Lalàna ?

 

Fa fahasoavana no namonjena ny Kristianina, fa tsy amin’ny lalàna. Koa nahoana ary no tsy maintsy hofantarin’ny marina ny lalàna ary tsy maintsy hotandremany koa ? Satria :

Ny Lalàn'Andriamanitra avy amin’ny famindram-po mandrakizay avy amin’ny fombany.

Ny lalàn'Andriamanitra avy amin’ny fomban’Andriamanitra. Ary toy izany, dia mandrakizay ny lalàna, satria Andriamanitra Izy ihany no tsy miova, araka ny maha be famindram-po Azy tahaka ny foton’ny famindram-po ambony indrindra. Ao amin’ny Marka 10:18, Kristy nilaza hoe : Nahoana Aho no ataonao hoe tsara ? Tsy misy tsara afa-tsy Iray ihany, dia Andriamanitra na koa manahoana Aho no anontanianao ny atao hoe tsara ? Raha te-hiditra amin’ny fiainana ianao, manaraha ny  didin’Andriamanitra (Matio 19:17). Ny fahamoram-panahin'Andriamanitra manosika antsika tsirairay amin’ny fibebahana (Romana 2:4). Ny fomban’Andriamanitra dia famindram-po tsy miova. Ny maro be any andanitra miombona [na miray] amin'ny fomban’Andriamanitra. Arak’izany, mihamafy [na mihamahery] amin'ny fomban'Andriamanitra sy ny famindrampon'Andriamanitra izy ireo.  

 

Noho izany, Kristy no tsy miova omaly sy anio ary mandrakizay (Grika : aioonas) (Hebreo 13:8). Ny olom-boafidy, amin’ny fiombonany amin'ny fomban'Andriamanitra (2Petera 1:4) natao ho mpisorona ho an’Andriamanitra, izay an'i Melkizedeka, izay fisoronana tsy dimbiasana (Grika : aparabaton) na maharitra mandrakizay (Grika : aioona) (Hebreo 7:24). Kristy  mahavonjy izay manatona an'Andriamanitra amin'ny alalany (jereo Hebreo 7:25 Grika-Anglisy Interlinéaire ny Marshall).

 

Ny lalàn'Andriamanitra tsy maintsy arahina amin'ny finoana, fa tsy amin'ny asa (Romana 9:32). Manana Fanekena Vaovao isika dia ny Tompo no mametraka ny lalàna ao antsaitsika ary manoratra azy ao ampotsika. Izy no Andriamanitsika ary isika no Mpanompony, mivavaka amin’Izy Irery ihany, sy mitandrina ny Lalàny araka ny toetsika (Hebreo 8:10-13). Tsinontsinona ny famorana, ary tsinontsinona ny tsifamorana ; fa ny mitandrina ny didin'Andriamanitra no izy, izay namora antsika (1Korintiana 7:19) tahaka ny Kristianina sy tahaka ny momba ny tenan’i Israely amin’ny fanahy. Izy ireo no enjehin’ny dragona satria mitandrina ny didin'Andriamanitra ireo. Ny fitandremana ny didin'Andriamanitra no amantarana izay rehetra nenjehina (Apokalypsy 12:17). Izy ireo no olona masina izay mitandrina ny didin'Andriamanitra ary maharitra (Apokalypsy 14:12).

 

3.2.3.2  Ny maha Tempolin’Andriamanitra ny Kristianina

 

Fa ny olona masina no Tempoly na fitoerana masina, izay [Grika :] naos-n’Andriamanitra ary ny Fanahin'Andriamanitra mitoetra ao aminy. Raha misy manimba ny Tempolin'Andriamanitra, dia Andriamanitra no hanimba azy. Fa masina ny Tempolin'Andriamanitra, ary isika no Tempolin'Andriamanitra (1Korintiana 3:16-17). Arak’izany, ny Kristianina tsy maintsy mitandrina ny tenany ho salama tsara tahaka ny tobin-drano mendrika mandray ny Fanahin'Andriamanitra. Fa Andriamanitra nilaza fa honina eo amintsika ary handeha eo amintsika, ary ho Andriamanitsika Izy. Noho izany, tokony ho masina amin'ny fitondran-tena rehetra isika ary atokana. Andriamanitra tsy maintsy hatao Raintsika ary isika tsy maintsy hatao Zanany (2Korintiana 6:16-18 maka-teny amin’ny lahasoratra maro ao amin’ny Testamenta Taloha ; Levitikosy 26:12 ; Ezekiela 37:27 ; Isaia 52:11 ; 2Samoela 7:14).

 

Noho izany, ny Kristianina tsy tokony hikambana amin'ny tsy mino (2Korintiana 6:14). Ny Kristianina tokony hanadio ny tenany ho afaka amin'ny fahalotoana rehetra, na ara-nofo, na ara-panahy, ka hahatanteraka ny fahamasinana amin'ny fahatahorana an'Andriamanitra (2Korintiana 7:1). Arak’izany, Andriamanitra nifidy Kristianina hatramin'ny voalohany mba hahazo famonjena amin'ny fanamasinan'ny Fanahy sy ny finoana ny marina, (2Tesaloniana 2:14). Ny marina dia tsy maintsy ilaina hahasalama ny saina, ary ny marina dia famantarana ny olom-boafidy. Amin’izay novoaboasina rehetra teo aloha, dia hita fa misy antony ary manana fikendrena voatendry mazava tsara koa ny lalàna be ho an’ny maro ao anatin’ny Baiboly. Ny fandrefesana ny Tempolin'Andriamanitra dia atao mifanaraka amin’ireo lalàna ireo (Apokalypsy 11:1).

 

3.2.4 Ny Didy Folo

 

Ny Fiangonana namehy tena hitandrina ny Didy Folo araka ny hita ao amin’ny Exodosy 20:1-17 sy Deoteoronomia 5:6-21.

Ny Didy Voalohany dia :

Izaho no Jehovah Andriamanitrao, Izay nitondra anao nivoaka avy tany amin'ny tany Egypta, tamin'ny trano nahandevozana. Aza manana andriamani-kafa, fa Izaho ihany.

Andriamanitra Ray no Ilay Hany Andriamanitra (Jaona 17:3) ary tsy misy Elohim eo anatrehany na mitovy Aminy. Tsy azo atao ny mivavaka amin’ny hafa, na dia Jesosy Kristy aza.

 

Ny Didy Faharoa dia :

Aza manao sarin-javatra voasokitra ho anao, na ny mety ho endriky ny zavatra izay eny amin'ny lanitra ambony, na izay etỳ amin'ny tany ambany, na izay any amin'ny rano ambanin'ny tany. Aza miankohoka eo anatrehany, ary aza manompo azy; fa Izaho, Jehovah Andriamanitrao, dia Andriamanitra saro-piaro ka mamaly ny heloky ny ray amin'ny zanaka hatramin'ny zafiafy sy ny zafindohalika, dia amin'izay mankahala Ahy; nefa kosa mamindra fo amin'ny olona arivo mandimby izay tia Ahy ka mitandrina ny didiko.

 

Noho izany, dia tsy azo atao ny manao sarin-javatra voasokitra, na ny mety ho endriky ny zavatra hafa hampiasana amin’ny fivavahana na tao ohatra na simboly (marika famantarana). Arak’izany, ny hazo fijaliana tsy azo ampiasana ao amin’ny Fiangonana ho simboly (famantarana).

 

Ny didy rehetra dia anisan’ny famantarana ny fomba fanao ara- pivavahana ary [dia izany] naorina tsara daholo.

 

Ny Didy Fahatelo dia :

Aza manonona foana ny anaran'i Jehovah Andriamanitrao ; fa tsy hataon'i Jehovah ho tsy manantsiny izay manonona foana ny anarany.

 

Ny anaran’Andriamanitra manome fahefana, ary noho izany, ity didy fahatelo ity dia tsy mikasika ny fampiasana teny ratsy ihany fa ny fampiasana ratsy ny fahefan’ny Fiangonana koa sy ireo rehetra izay milaza ny tenany fa miasa eo ambany fahefan’Andriamanitra amin’ny alalan’i Jesosy Kristy.

 

Ny Didy Fahefatra dia :

Mahatsiarova ny andro Sabata hanamasina azy. Henemana no hiasanao sy hanaovanao ny raharahanao rehetra. Fa Sabatan'i Jehovah Andriamanitrao ny andro fahafito; koa aza manao raharaha akory ianao amin'izany, na ny zanakao-lahy, na ny zanakao-vavy, na ny ankizilahinao, na ny ankizivavinao na ny biby fiompinao, na ny vahininao izay tafiditra eo ambavahadinao. Fa henemana no nanaovan'i Jehovah ny lanitra sy ny tany sy ny ranomasina mbamin'izay rehetra ao aminy, dia nitsahatra Izy tamin'ny andro fahafito; izany no nitahian'i Jehovah ny andro Sabata sy nanamasinany azy.

Arak’izany, ny Sabata ny andro fahafito dia tsy maintsy atao  amin'ny finoana. Tsy misy Kristianina na dia iray aza afaka manompo an’Andriamanitra kanefa tsy mitandrina ny Sabata, izay fantatra ao amin’ny alimanaka fa andro asabotsy. Ny fametrahana andro hafa ankoatrin’ny andro fahafito ho andro fivavahana dia manapaka (mandika) ny didy fahefatra sady izany maneho fa simbolin’ny (mariky ny) fanompoantsampy izay tsy ao anatin’ny sitrapon’Andriamanitra nolazaina. Fiodinana izany ary arak’izany dia heloka amin'ny fankatovana, noho izany, mitovy amin’ny fanompoantsampy (1Samoela 15:23). Raha ampiarahana amin’ny Didy Faharoa izay manala ny didy fahefatra, dia tonga ho fanompoana sampy izany. Ny fanaovana alimanaka izay mametraka ny herinandro amin’ny fototra miodina dia mbola mitovy amin’ny manompo sampy ihany.

 

Ireo didy efatra voalohany ireo mametraka ny tokony hifandraisan’ny olona amin’Andriamanitra ary hita mazava ao amin’ny didy voalohany sady lehibe ireo, izany hoe : Koa tiava an'i Jehovah Andriamanitrao amin'ny fonao rehetra sy ny fanahinao rehetra sy ny sainao rehetra ary ny herinao rehetra (Marka 12:30).  Izany no Didy Voalohany sy Lehibe [amin’izy rehetra] (Matio 22:37-38).

 

Ny fitoviana tanteraka amin’Andriamanitra dia avy amin’ny fanekena marina ny didiny sy ny fanalavirana ny asa izay hanimba an’izany.

 

Ny didy lehibe faharoa dia :

Tiava ny namanao tahaka ny tenanao. Tsy misy didy hafa lehibe noho ireo (Matio 22:39 ; Marka 12:31).

Ny Didy Lehibe Faharoa dia hazavaina amin’ny fifandraisana misy ao amin’ny didy enina farany ary mifandray amin’ny maha olombelona ireo.

 

Ny Didy Fahadimy dia :

Manaja ny rainao sy ny reninao mba ho maro andro ianao ao amin'ny tany izay omen'i Jehovah Andriamanitrao ho anao.

Ny fianankaviana no fototrin’ny firenena ary maneho ny fomba aseho eo amin’ny fomba fandrefesana ny fivavahana ankapobeny.

 

Ny Didy Fahenina dia :

Aza mamono olona.

 

Ny Kristianina dia tsaraina amin’ny alalan’ny lalàna lehibe izay milaza hoe tsy tokony ho tezitra amin’ny rahalahiny. Izay mitazona fahatezerena, dia manao angovy (herisatra) amin’ny namany. Izay rehetra tezitra amin'ny rahalahiny dia miendrika hohelohina amin'ny fitsarana ; ary na zovy na zovy no hanao amin'ny rahalahiny hoe : Olom-poana ianao, dia miendrika hohelohina amin'ny Synedriona ; ary na zovy na zovy no hanao hoe : 'Foka ialahy', dia miendrika ho ao amin'ny Gehena mirehitra afo (na fasana na helo) (Mat. 5:22).

 

Ny Didy Fahafito dia :

Aza mijangajanga.

 

Ny Kristianina tsaraina amin’ny lalàna lehibe hoe ny mijery vehivavy hila azy kanefa tsy mbola vadiny ilay vehivavy (Matio 5:28).

 

Ny Didy Fahavalo dia :

Aza mangalatra.

 

Ny manao herisetra amin’ny namany dia manapaka ny fifandraisana amin’Andriamanitra.

 

Ny Didy Fahasivy dia :

Aza mety ho vavolombelona mandainga hanameloka ny namanao.

 

Ny fahatsaram-panahy sy ny rariny dia hevitra mitovy satria teny iray ihany ireo amin’ny teny Hebreo. Arak’izany, ny Kristianina dia tsy afaka ho tsara fanahy nefa tsy manao ny rariny. Ny fanovàna ny rariny amin’ny alalan’ny fijoroana vavolombelona diso dia tsy mifanaraka amin’ny famonjena ny Kristianina.

 

Ny Didy Fahafolo dia :

Aza mitsiriritra ny tranon'ny namanao ; aza mitsiriritra ny vadin'ny namanao, na ny ankizilahiny, na ny ankizivaviny, na ny ombiny, na ny borikiny, na izay mety ho an'ny namanao akory aza.

  

Ny fitsiriritana dia fatao izay mametraka ny zavatra materialy na ny fiarahana ara-nofo alohan’ny fifandraisana amin’Andriamanitra. Noho izany dia fanompoan-tsampy izany. Mametraka ny fitsiriritana amin’ny zavatra hafa izany ary noho izany tsy fitandremana ny didy hafa izany. Arak’izany, ny didy miodina eo aminy ihany satria ny fitsiriritana dia tonga mitarika ny tsy fitandremana ny didy sasany ary noho izany ny famakiana ny ilany iray amin’ny lalàna dia famakiana azy tanteraka. Noho izany, tsy misy [fifamaliana] ny amin’ny ota. Ny ota dia ny fandikàna ny lalàna. Kristy nanome fanazavana ny amin’ny fahalalana ny lalàna voasoratra ao amin’ny Matio 5:21-48 ; [mikasika] ny Exodosy 20:13 ; Deoteoronomeo 5:17, 16:18 ary koa Lioka 12:57-59.

 

Ny didy dia tokony hampianarin’ny ray aman-dreny ny zanany tsy mijanona. Tokony hofehezina ho famantarana eo amin'ny tanana ireo, sy ho fehy fampahatsiarovana eo ambonin'ny handrina (amin’ny fieretreretana sy ny atao) ary tokony ho soratina eo amin'ny tolam-baravaran'ny trano (Deoteoronomia 11:18-20).

 

3.2.5  Ny Lalàna hafa mandidy ny Fitondratenan’ny Olombelona

 

3.2.5.1  Ny Lalàna ny amin’ny Fihinana [biby madio sy maloto]

 

Ny lalàna amin’ny sakafo dia eto amin’ny Levitikosy 11:1-47 sy Deotoronomia 14:4-21. Dia miankina amin’ny fitsipika ny vata-tenan’ny olombelona amin’ny toetran' ny tena tsara sy amin’ny filamatry ny vata-tena. Ny didy dia manamasina ny tena, ary mahatonga ny vatana ho toerana miendrika ny Fanahiny Masina. Misy fanorenana mafy ara-tsiansa amin’ny lalàna ny sakafo. Ny fihinana ny rà dia fady Deotoronomia 12:16, sy ny sabora (jabora) kosa, Levitikosy 3:17. Ny zavatra maty ho azy sy izay noviraviraim-biby dia tsy azo hanina (Ezekiela 44:31). Ny Fihinanana fady izay amin’ny lalàna voankazo dia eto amin’ny Levitikosy 19:23-26. Izany lalàna izany dia misy vokany ara-panahy.

 

3.2.5.2  Ny Sabata

 

Ny Sabata amin'ny andro fahafito dia tsy maintsy tandremana (ao amin’ny Eksodosy 20:8-11 ; Deotoronomia 5:12-15) tahaka ny didy nomen’ny Tompo ary anisan’ny Didy Folo. Ireo didy ireo dia tsy azo dikaina mandrakizay ho an’ny firenena rehetra. Ny Sabata dia masina. Na iza na iza tsy manamasina ny Sabata dia hijaly ao amin’ny fahafatesana ary hofongorana tsy ho amin'ny fireneny (Eksodosy 31:14-15). Ny Sabata dia fanekena mandrakizay amin’ny zanak'Israely ary famantarana mandrakizay aminy sy Andriamanitra, satria famantarana an’Andriamanitra ho Ilay mpahary [izao rehetra izao] (Eksodosy 31:15-16). Ny Kristianina rehetra dia Israely ara-panahy [na Isiraelin'Andriamanitra] ary ny Jentilisa rehetra, amin’ny farany, mety hiditra amin’ny firenen’ny Israely. Ary noho izany, ny Sabata dia famantarana mandrakizay amin’Andriamanitra sy ny fireneny. Ny valin’ny tsy fanamamasinana ny Sabata dia fahafatesana noho ny fialan’ny Fanahy Masina ary ireo izay tsy manaraka ny Sabata dia ho entina ho amin’ny fitsanganana faharoa (Jereo Apokalypsy 20:5). Ny Sabata dia andro fifaliana [na andro firavoravoana] ary tsy maintsy hajàna tahaka ny Andro Masin’ny Tompo. Tsy andro hananana fahafinaretana amin’ny zava-poana ny Sabata fa andro fivoriana masina (Isaia 58:13-14). Tsy azo atao ny manao raharaha sy ny mitondra entana amin'ny andro Sabata (Jeremia 17:21-22).

 

Ny Tompontsika nitandrina ny Sabata tamin'ny andro niainany (Marka 6:2). Ny Apostoly nitandrina ny Sabata (sy ny Andro Masina) ary isika koa tsy maintsy mitandrina ny Sabata. Ny Tompo hampidritra indray ny Sabata, ny Voalohambolana sy ny Andro Masina amin’ny herin’ny lalàna amin’ny fotoana fampodiana arivo taona amin’ny andro farany ambanin’ny fandidian’ny Mesia, izay hanafay ny firenena rehetra tsy hanaiky (Isaia 66:22-23 ; Zakaria 14:16-19).

 

3.2.5.3  Ny voalohambolana

 

Ny Voalohambolana dia tokony hotandremana araka ny voasoratra ao amin’ny lalàna (Nomery 10:10, 28:11-15 ; 1Tantara 23:31 ; 2Tantara 2:4, 8:13, 31:3). Ny fivarotana dia tsy maintsy atsahatra mandritra izany andro izany tahaka ny mandritra ny Sabata (Amosa 8:5). Israely nitandrina ny Voalohambolana (Isaia 1:13-14 ; Ezra 3:5 ; Nehemia 10:33 ; Salamo 81:3 ; Hosea 2:11), tahaka ny nataon’ny Fiangonana hatramin’izay ka hatramin’izao. Ny Fiangonana nitandrina ny Voalohambolana sy ny Sabata sy ny Andro Masina (Kolosiana 2:16). Ny Volohambolana hotandremana amin’ny fotoana fampiodiana ambanin’ilay Mesia tahaka ny Sabata (Isaia 66:23 ; Ezekiela 45:17, 46:1, 3, 6).

 

3.2.5.4  Ny Andro Masina [atokana] isantaona

 

Ny Andro Masina isantaona dia hita ao amin’ny Levitikosy 23:1-44 sy Deotoronomia 16:1-16. Ireo Andro Masina isantaona ireo mampitaratra ny rafitry ny famonjena avy amin’ny Tompo. Ny Andro Masina dia :

*        Ny Paska sy ny Andron'ny Mofo tsy misy Masirasira.

*        Ny Pentekosta

*        Ny Andro fitsofan-trompetra

*        Ny Andro Fanavotana

*        Ny Andro firavoravoana fitoerana amin'ny trano rantsan-kazo

*        Ny Andro Farany Lehibe.

 

Tsy maintsy arahina ny fitandremana ny andro masina rehetra ary ireo no famantarana ny amin’Andriamanitra sy ny Vahoakany. Ny Andro Masina dia atao tahaka ny Sabata.

 

3.2.5.5  Ny fanambadiana

 

Ny fanambadiana dia andrim-panjakana masina. Ny fanambadiana dia tandindon’ny firaisan’i Kristy sy ny Fiangonana eo ambanin’Andriamanitra (Apokalypsy 19:7, 9). Io fanoharana io dia nohazavaina ao amin’ny Matio 22:2-14. Andrim-panjakana mandroso tsikelikely miaraka amin’i Kristy io (Matio 25:10) ary miankina amin’ny fahavonononana hatrany ara-panahy. Manomboka amin’ny andro fampihavanana farany, dia tsy hisy fanambadiana intsony. Ny fanambadiana natao ho an’ny olombelona ary noho izany tsy andrim-panjakana ho an’ny Maro be rehetra any an-danitra (Matio 22:30). Arak’izany, amin'ny fitsanganana tamin'ny maty, ny olombelona rehetra tsy hisy hampaka-bady na havoaka hampakarina (Marka 12:25). Amin’izany fotoana izany dia hatao mendrika hahatratra ny andro ho avy ny olombelona rehetra amin'ny fananganana azy tamin’ny maty. Ary noho izany ho tahaka ny anjely ny olombelona sady Zanak'Andriamanitra (Lioka 20:34-36).

 

Arak’izany, ny fanambadiana dia andrim-panjakana noforonina ho an’ny olombelona ary tsy maintsy hotaperina nony efa vita ny asa amin’ny fotoan’ny olombelona amin’ny zavatra ary rehetra izao. Hatramin’ny nahariana an’i Adama, io andrim-panjakana io napetraka mba hialan’ny lehilahy handao ny rainy sy ny reniny ka hikambana amin'ny vadiny ; ary hahatonga azy ireo ho nofo iray ihany (Genesisy 2:24).

 

Ny vady dia vady amin’ny Fanekena ary ny Tompo maniry taranaka manana toe-panahy araka an'Andriamanitra. Halan'ny Tompo ny fisaoram-bady, satria fampahoriana [olona] izany (Malakia 2:16). Navelan'i Mosesy hisao-bady ny lehilahy, fa ny Kristianina kosa tsy mahazo misaotra ny vadiny, afa-tsy noho ny fijangajangana ihany (Matio 5:31-32). Dia aoka ny olombelona tsy hampisaraka ny olona nampiraisin'Andriamanitra (Matio 19:3-12). Raha misy rahalahy manam-bady tsy mino, ary mety mitoetra aminy ihany ny vavy dia aoka tsy hialany izy, toy izany koa raha misy vehivavy manam-bady tsy mino ka mety mitoetra aminy ihany ny lahy, dia aoka tsy hialany izy, dia arak’izany, mitoetra maharitra ny fanambadiany (Korintiana 7:10-16).

 

3.2.6  Ny fitondràna ny vola

 

3.2.6.1  Ho an’Andriamanitra

 

Ny fitondrana arabola ho an'Andriamanitra dia voasoratra ao amin’ny Deotoronomia 12:5-19. Adidin’ny Kristianina tsirairay ny miantoka ny fanaovana ny zavatra rehetra amin’ny Fiangonana. Ny fitsipika amin’izany dia avy amin’ny ampahafolon-karena ho an’Andriamanitra nataon’ny Levita amin'ny fisoronana nanomboka tamin’ny nanababoana an’i Israely (Deotoronomia12:9-14) ary talohan’ny Tempoly. Ny hetran’ny Tempoly dia raisina amin’ny Andro Fanavotana. Misy hetra raisina, araka ny voasoratra ao amin’ny Nehemia 10:32. Ny asa dia isan'andro, mandra-pihavin'ilay andro hametrahana ny fanjakan’i Mesia arivo taona (Malakia 3:1-6). Ao amin’ny Malakia 3:7, Andriamanitra mandidy ny firenena hiverina aminy, ary hiverina ho amin’izy ireo koa Izy. Ny fiverenana amin’Andriamanitra dia ny fanaovana ny asan’Andriamanitra sy ny fanomezana ny ampahafolon-karena rehetra (Malakia 3:7). Izay tsy mandoa ny ampahafolon-karena rehetra dia mitovy amin’ny mangalatra an’Andriamanitra (Malakia 3:8-10).

 

Ny fandoavana ny ampahafolon-karena, rehefa ataon’ny maro, dia ahavitana ny fampadrosoana ny asan’Andriamanitra, ary, ny vokatry ny tany homen’Andriamanitra (Malakia 3:10-12).

 

Ny adidin’ny Fiangonana amin’Andriamanitra dia maharitra hatramin'ny Apostoly na dia nisy ny tsy nanarahana izany, na koa na dia nisy ny famelana ny fanompoana Azy (2Korintiana12:13-18). Satria Kristy naniraka ny mpianatra tsiroaroa, ary tokony hanohana ny asa ataon’ireo ny Fiangonana izay iarahan’ireo miasa (Lioka 10:1-12). Fa izay manompo amin'ny zavatra masina dia mihinana ny zavatry ny tempoly, ary noho izany koa, izay milaza ny Filazantsara dia tokony hotohanana amin’ny Filazantsara (1Korintiana 9:13-14). Adidin’ny Fiangonana ny miantra, araka izay ilainy, ny mampianatra mitory ny filazantsara amin’ny fotoana feno (1Timoty 5:17-18 ; cf. Deotoronomia 24:14-15).

 

Ny ampahafolon-karena tian'Andriamanitra, ary ankasitrahany, fa kosa raha vola avy amin’ny antombony famitahana na koa raha aterina amin'ny sampy dia tsy tiany (1Korintiana 10:27). Ny ampahafolon-karena omena ny Fiangonana mba hahafahany manampy ny rantsam-batany izay tsy manana (1Timoty. 5:9-10, 16). Ny famoriana ny ampahafolon-karena tsy maintsy atao amin’ny tany anankiray, ary ny ampahafolon'ny ampahafolon-karena omena ny foiben’ny Fivoriana araka ny notanterahina ao amin’ny Nomery 18:26 sy Nehemia 10:37-39. Ny lalàna ny amin’ny voaloham-bokatra mandidy ny fandoavana haingana (Eksodosy 22:29). Ny voalohan’ny voaloham-bokatra tsy maintsy entina eo anatrehan'Andriamanitra faingana amin’ny andro voalohany amin'ny andro firavoravoana rehetra ; ary indrindra, amin’ny andro hariva voalohany amin'ny andro Fivoriana na ny andro firavoravoana Fitoerana amin'ny trano rantsan-kazo (Eksodosy 23:19). Dia izay voalohan-teraka hohamasina koa ho an’Andriamanitra (Nomery 18:15-18).

 

3.2.6.2  Ho an’ny Olona hafa

 

Raha misy tsy mamelona ny azy, indrindra fa ny ankohonany, dia efa nandà ny finoana izy ka ratsy noho ny mivadika (1Timoty 5:8).

 

Ny Kristianina tsy mahazo mampahory na tsy manome ny karamany an'iza n'iza (Deotoronomia 24:15). Ny Kristianina tsy maintsy mandoa ny totalin’ny vola rehetra notrosainy ary, amin’ny andro sabatan-taona, tokony hanadino ny trosan’ny rahalahy ao amin’ny finoana (Deotoronomia 15:1-3 ; Nehemia 10:31).

 

Ny ampahafolo ho an’ny andro firavoravoana dia voadidy amin’ny lahasoratra maro. Ny ampahafolo faharoa tsy azo lanina ao antrano fa eo anatrehan'Andriamanitra no hihinanana azy, dia eo amin'ny tany izay hofidin'Andriamanitra (Deotoronomia 12:17-19).

 

Amin’ny taona fahatelo amin’ny fihodinana [cycle] Sabata, misy fahafolo omena ho an’ny mahantra (Deotoronomia 14:28, 26:12). Ny taonan’ny fahatelo ampahafolo dia 1994-95, 2001-02, 2008-09, 2015-16, 2022-23, 2030-31. Ny taona masina 2030/31 dia voalohan’ny taona fahatelo ampahafolo amin’ny fihodinana [cycle] vaovao amin'ny Jobily na ny arivo taona vaovao. Io miankina amin’ny taona rehetran’ny Jobily izay latsaka amin’ny taona 27-28 sy taona 77-78 fantatra ao amin’ny Ezekiela 1:1. Ny famehezana ny ampahafolo amin’ny taona fahatelo dia azo atao ny tsy anaovana azy na koa azo ovana, miankina amin’ny lalam-panorenan’[constitution] ny Fiangonana amin’ny tany manana fomba fandrefesana ny asa fanasoavana antoka sahaza izany.

 

Ny andro Sabatan-Taona dia taona fitsaharana ho an’ny tany, ny tany be voaloboka sy ny saha mahavokatra [na saha be hazo mamoa] mba hisy hohanin'ny malahelo sy ny biby any an-tsaha koa (Eksodosy 23:10-11). Ny andro Sabatan-Taona rehetra dia latsaka amin’ny taona masina rehetra 1998-99, 2005-06, 2012-13, 2019-20, 2026-27, dia ny taona Jobily latsaka amin’ny taona 2027-28.

 

Izay miantra ny malahelo dia mampisambotra an'ny Tompo, ary izay nomeny dia honerany kosa (Ohabolana 19:17) ary tsy hanan-java-mahory izy (Ohabolana 28:27), ary hanana rakitra any an-danitra koa (Marka 10:21). Andriamanitra afaka manome antsika izay hahafahantsika manao asa tsara, ary tsy ho fiantràna ny olona masina ihany fa kosa hahabe ny fisaoran'ny maro an'Andriamanitra koa (2Korintiana 9:6-12).

 

3.2.7  Ny amin’ny Ady sy ny Latsa-bato

 

3.2.7.1  Ny Ady

 

Ny Olona masina dia mpisoron’i Andriamanitra Avo Indrindra. Tsy mety ho an’ny Kristianina ny mamono olona (Exodosy 20:13 ; Matio 5:38-48 ; Lioka 6:27-36). Raha ny mpanompon’i Kristy mba avy amin'izao tontolo izao dia ho niady ny mpanompony, mba tsy ho voatolotra tamin'ny manam-pahefana amin’izao tontolo izao (Jaona 18 :36). Na dia mipetraka amin’izao tontolo izao aza ny mpanompon’i Kristy dia tsy mba miady araka ny nofo (2Cor. 10:3). Fa ny fiadian'ny tafikin’ny olom-boafidy dia mahery amin'Andriamanitra handrava fiarovana mafy (2Cor. 10:4). Arak’izany, ny Kristianina tsy maintsy manohana ny mpitondra fanjakàna eo amin’ny taniny ary miasa amim-pivavahana sy fankatoavana marina mba ho tsara ny tany ary mba ho arovan’Andriamanitra amin’ny Heriny.

 

3.2.7.2 Ny Latsa-bato

 

Ny Kristianina tsy maintsy mitandrina ny lalàna eo amin’ny taniny afa-tsy raha ireo lalàna ireo mifanohitra [mivantana] amin’ny lalàna ao amin’ny Soratra Masina. Rehefa ny lalàna manery ny olona tsy maintsy handatsa-bato, ny Kristianina mahazo mandatsa-bato raha tsy mifanohitra amin’ny [fomba] ao amin’ny Soratra Masina izany. Ny fifidianana mpitondra amin’ny fifidianana dia voasoratra ao amin’ny Deoteoronomia 1:9-14 sy ny andro farany na ny faminaniana ho an’ny Hosea 1:11. Ny manana anjara amin’ny fifandirana momba ny Fitondram-panjakana dia mitovy amin’ny fanalavana ny ady.

 

 

 Toko 4

 

Ny Fampianarana ny amin’ny Mesia

 

4.1  Ny fisian’ni Kristy rahateo

 

Jesosy Kristy, talohan’ny naha olombelona azy, nisy fisiana tahaka ny maha-izy fanahy. Velona izy hatramin'ny niandohan’ny nanaovana izao tontolo izao (Jaona 1:1), izy no Lahimatoa talohan'izao zavatra ary rehetra izao (Kolosiana 1:15), dia noho izany, izy no niandohan'izao zavatra noharin'Andriamanitra izao (Apokalypsy 3:14). Izy ilay nolazaina ao amin’ny Testamenta Taloha Ilay Anjelin'i Yahovah,  Ilay Anjelin'ny Tavany na Anjelin’ny Fanekena. Izy ilay anjely nitondra an’Israely nivoaka avy tany Egypta tao amin'ny Ranomasina Mena. Izy ilay Anjely teo afovoan'ny rahona sy ilay Anjely niresaka tamin’i Mosesy (Asa 7:35-38). Izy ilay Andriamanitr'i Betela [Hebreo : El Bétel] na El, ilay Andriamanitra na ny Mpisoronabe ao amin’ny Tranon'Andriamanitra (Genesisy 28:17, 21-22, 31:11-13 ; Hebreo 3:1).  Kristy dia Ilay Anjelin’i HaElohim (Genesisy 31:11-13). Notendren’i elohim [Andriamaniny] ho elohim izy (Salamo 45:6-7), ary io Andriamaniny io dia Andriamanitra Ray. Tahaka ny zanaka no nahatokiany Izay nanendry azy, tahaka izany koa Mosesy izay nahatoky tao amin'ny tranon'Andriamanitra (Hebreo 3:2), tahaka ny mpanompo.

 

Tonga tetỳ ambonin'ny tany Kristy hanambara ny marina (Jaona 18:37). Ny Fanjakany tsy mbola tonga eto ambonin'ny tany. Notendrena izy, fony tsy mbola ary ny fanorenan'izao tontolo izao, kanefa naseho tamin'izao andro farany izao noho ny amintsika (1Petera 1:20).

 

4.2  Ny Fanomboana ny Mesia amin’ny Hazo fijaliana sy ny Fitsaganany tamin’ny maty

 

Nirahina ho amin'izao tontolo izao Kristy mba hamonjy ny olombelona amin’ny fanafahana ny fahotan'izao tontolo izao (Matio 1:21, 9:6 ; Marka 3:28), tahaka ny zanak’ondry (Apokalypsy 5:6-8). Izy no ilay Zanak'ondry, Izay voavono hatramin'ny nanorenana izao tontolo izao, novonoina araka ny fahalalan’Andriamanitra ny ho avy (Apokalypsy 13:8).

 

Fa raha tsy mino ny olombelona rehetra fa Kristy no Ilay Mesia, dia ho faty amin'ny fahotany izy rehetra (Jaona 8:24).

 

Kristy maty noho ny fahotantsika araka ny Soratra Masina, dia nalevina, ary natsangana tamin'ny andro fahatelo araka ny Soratra Masina (1Korintiana 15:3-4) ; dia niseho tamin'ny rahalahy tsy omby dimam-jato Izy, (1Korintiana 15:5-6). Ary efa nitsangana Kristy talohan’ny andro alahady,  izay andro voalohany amin'ny herinandro (Jaona 20:1 ; jereo koa Marka 16:9-10, diniho ny fotoan’ny verba nitsangana). Nolazaina fa nitoetra hateloan'andro sy hateloan'alina izy ao anatin'ny tany, tahaka ny famantarana ny amin'i Jona (Matio 12:39-40 ; jereo kosa Lioka 24:6-8).

 

Nohomboana tamin'ny hazo fijaliana Kristy (Matio 27:32-50 ; Marka 15:24-37 ; Lioka 23:33-46 ; Jaona 19:23-30) nanomboka tamin'ny ora fahatelo, i.e. amin’ny sivy maraina, (Marka 15:25) ka hatramin'ny ora fahasivy, i.e. amin’ny telo hariva, (Marka 15:33) amin’ny faha 14 [tamin'ny volana] Nissan. Tsy misy porofo hita ny amin’ny hazo fijaliany na tsato-kazo na hazo tahaka “T” izay hevitra novelabelarina taty afara. Ankoatrin’izany, ny hazo fijaliana tsy natao simboly [na ohatry] ny finoana, satria ny hazofijaliana avy amin’ny fadifady taloha tsy-kristinanina.

 

Nohomboana tamin'ny hazo fijaliana Kristy ary natsangana (Marka 16:6). Tamin’ny andro nitsanganany, niakatra ho any amin'ny Rainy sy ny Raintsika Izy, ary ho any amin'Andriamanitrany sy Andriamanintsika (Jaona 20:11-18). Nipetraka eo ankavanan'Andriamanitra, sy ny anjely sy ny fahefana ary ny hery nampanekena azy Izy (1Petera 3:22).

 

Kristy nanome, amin’ny alalan’ny apostoly, fahefana ho an’ny Fiangonana mba hahafafahany hamela na tsy hamela heloka na ota (Jaona 20:22-23).

 

4.3  Ny Fihavian’i Kristy Faharoa

 

Voalohany, tonga Kristy mba ho fanatitra noho ny famelana ny helotsika [ny otatsika]. Tsy tonga voalohany ho Ilay Mesia Mpanjaka izy, ary tsy nahafantatra tsara an’izany ny Jiosy tamin’izany androny izany. Fa mpanjaka mampanaiky amin’ny ady no nandrasan’izy rehetra (Matio 27:11, 29, 37 ; Lioka 23:2-3, 37-38 ; Jaona 19:14-16). Kanefa, nisy sasany tamin’ireo nahafantatra fa Mpanjakan'i Isiraely izy (Jaona 1:49, 12:13-15) noho ny tsindrimandry ny Fanahy Masina, araka ny fahatanterahan’ny faminaniana (Zakaria 9:9).

 

Hiverina indray Jesosy ary ho avy amin-kery, miarak’amin’ny maro be any an-danitra (Matio 25:31), ho avy tahaka Mpanjaka Mesia (Apokalypsy 17:14). Ho hita mazava tsara ny fiaviany faharoa, tahaka ny helatra hita eny an-danitra (Matio 24:27). Hanjaka amin-kery miaraka amin’ireo olona masina izay natsangana izy (Apokalypsy 20:4).

 

Haringan'i Jesosy ilay tena mpandika lalàna, amin’ny fiverenany (2Tesaloniana 2:8) ary koa,  any aoriana, ny  fahefana rehetra eo amin’izao tontolo izao. Ilay tena mpandika lalàna ho avy araka ny fiàsan'i Satana amin'ny hery sy ny famantarana sy ny fahagagana mandainga (2Tesaloniana 2:9). Io fihemorana io ho tonga eo amin'ny Tempolin'Andriamanitra satria tsy nandray ny fitiavana ny fahamarinana izay hamonjena azy izy. Koa izany no ampanateran'Andriamanitra fiàsan'ny fahadisoan-kevitra aminy hinoan’izy ireo ny lainga, satria tsy nitandrina ny marina izy ireo (2Tesaloniana 2:10-12). Ny Tompo handrava io fatao fihemorana io amin'ny fofonain'ny vavany sy amin'ny fisehoan'ny fihaviany (2Tesaloniana 2:8).

 

4.4  Ny Fanjakan’i Kristy mandritra ny Arivo taona

 

Kristy hanorina fanjakana eto amin’ity tany ity mandritra ny arivo taona mbamin'ny olona masina natsangana (Apokalypsy 20:3-4). Hafatotra Satana mandritra ny arivo taona, hafatotra tamin'ny gadra amin'ny lavaka tsy hita noanoa fahamaizinana na (Grika : tartaroo), eo amin'izay nisy ny anjely fony nanota (2Petera 2:4). Ny olona masina, ireo izay notapahin-doha noho ny filazana an'i Jesosy sy ny tenin'Andriamanitra sy izay rehetra tsy niankohoka teo anoloan'ny bibi-dia na teo anoloan'ny sariny ary tsy nandray ny marika ho eo amin'ny handriny na ho eo amin'ny tànany ; ary ho hatsangana ireo ka hiara-manjaka amin'i Kristy arivo taona (Apokalypsy 20:2-4). Izany no fitsanganana voalohany (Apokalypsy 20:5). Fa ny sisa amin'ny maty dia tsy mbola hatsangana mandra-pahatapitry ny arivo taona (Apokalypsy 20:5). Izany no fitsangana faharoa na hoe fitsangan’ny rehetra.

 

Mandritra io arivo taona io, Kristy hamerina ny Fanjakana mifanaraka amin’ny lalàn’ny Soratra Masina nomeny tao amin’i Sinay. Izany hiseho, amin'ny andro hametrahany ny tongony hijoro eo an-Tendrombohitra Oliva (Zakaria 14:4, 6ff). Ny firenena rehetra ho tonga hanafika an'i Jerosalema ary horavana ireo (Zakaria 14:12). Ny sisa velona amin’ny firenena samy hafa rehetra dia handeha isan-taona any Jerosalema hiankohoka eo anatrehan'i Jehovah, Tompon'ny maro, ary hitandrina ny Andro Firavoravoana Fitoerana An-trano Rantsan-kazo (Zakaria 14:16). Ny Sabata, sy ny Voalohambolana ary ny Andro Masina amin'ny fotoam-pivavahana rehetra tsy maintsy harahina ary ny lalàna ho avy tany Jerosalema. Ary na iza na iza amin'ny firenena samy hafa amin'ny tany no tsy mampiakatra iraka ho any Jerosalema amin’ny Andro Firavoravoana Fitoerana An-trano Rantsan-kazo, dia tsy mba hisy ranonorana mivatravatra any aminy amin'ny fotoany (Zakaria 14:16-19).

 

Ary rehefa tapitra ny arivo taona, dia hovahana Satana ho afaka ao amin'ny tranomaizina nitoerany ka hivoaka hamitaka ny firenena eny amin'ny vazantany efatra (Apokalypsy 20:7-8). Ny firenena hiangona ho amin'ny ady, fa horavana amin’ny afo (Apokalypsy 20:9). Ary amin’ny izay Satana horavana. Rehefa avy eo, ho tonga ny Fitsangan’ny olona rehetra amin’ny maty sy ny Fitsarana (Apokalypsy 20:13-15).

 

 

Toko 5

 

Ny amin’ny Ratsy

 

5.1  Ny Fisian’ny Ratsy noho ny Fionjónanan’ireo maro be rehetra any an-danitra

 

Satana noroahina (latsaka) avy tany an-danitra noho ny ota fiodinana nataony, izay, fa satria tiany ny hanana sitrapo mitovy na ambonin’ny sitrapon'Andriamanitra, dia fanompoan-tsampy izany (na fankatovana [fanaovana ody] tahaka ao amin’ny 1Samoela 15:23). Satana nitady ny fitoviana amin'Andriamanitra Avo Indrindra na Andriamanitra Ray. Fa Kristy, tsy nataony ho zavatra hofikiriny mafy ny fitoviana amin'Andriamanitra, fa nametraka ny sitrapony eo ambanin’ny sitrapon’Andriamanitra izy (Jaona 4:34).

 

Izay, na dia nanana ny endrik'Andriamanitra aza, dia tsy nataony ho zavatra hofikiriny mafy ny fitoviana amin'Andriamanitra,

fa nofoanany ny tenany tamin'ny nakany ny endriky ny mpanompo sy nahatongavany ho manam-pitoviana amin'ny olona ary rehefa hita fa nanan-tarehy ho olona Izy, dia nanetry tena ka nanaiky hatramin'ny fahafatesana, dia ilay fahafatesana tamin'ny hazo fijaliana.

Koa izany no nanandratan'Andriamanitra Azy indrindra sy nanomezany Azy ny anarana izay ambony noho ny anarana rehetra (Filipiana 2:6)

 

Noho izany Andriamanitra nanandratra an’i Kristy amin’ny alalan’ny fanarahana, satria tsy nataony ho zavatra hofikiriny mafy ny fitoviana amin'Andriamanitra, ary tsy nanohatra hametraka an’Andriamanitra izy tahaka ny nanoharan’ny ampahatelony elohim na bene elohim atao.

 

Ao amin’ny Lioka 10:18, Kristy niteny hoe nahita an'i Satana latsaka avy tany an-danitra tahaka ny varatra izy. Satana nanala ny ampahatelon'ny Anjely na ny Kintana amin'ny lanitra (Apokalypsy 12:4). Nazera tamin'ny tany ireo anjely ireo miaraka amin’ny Satana (Apokalypsy 12:9). Io fandravana io voaohatra amin’ny fandravana ao amin’ny Apokalypsy 8:10 dia ny anjely fahatelo mampiseho indray ny fandravana vokatry ny fahalavoan’ny Kintana iray amin’Ireo maro be any an-danitra, izay nanimba ny ampahatelon’ny nohariana rehetra. Ireo maro be rehetra any an-danitra noravain’ny fiodinana. Ireo maro be rehetra any an-danitra dia ny Tabernakelin'Andriamanitra any an-danitra. Ny fiodinana nahatonga ny fanesorana ny ampahatelon'io tabernakely io, ary ny fatao ety an-tany nanokatra ny vavany hiteny ratsy [manao blasfemia] ny anaran’Andriamanitra sy ny Tabernakeliny, dia izay rehetra mitoetra any an-danitra (Apokalypsy 13:6). Ary toy izany, Andriamanitra mitoetra amin’ny tabernakely any an-danitra, izay Ireo maro be rehetra any an-danitra, sy amin’ny olom-boafidy, izay fonenan’Andriamanitra ety an-tany.

 

5.2  Ny Fampianarana ny amin’ny Fitendrena rahateo

 

Fa Andriamanitra amin'ny alalan’i Kristy, amin’ny alalan’ny Fanahy Masina, no manokatra ny sain'ny olom-boafidy, manomboka amin’ny Apostoly, mba hahalalana tsara ny Soratra Masina (Lioka 24:45). Kristy dia niteny amin’ny fanoharana mba tsy hahafahan’ireo tsy olom-boafidy hahafantatra. Fa raha tsy izany, dia hibebaka izy ireo, ary hovonjena (Matio 13:10-17) alohany hahafahany mahazaka miditra ao amin’ny fitsarana. Andriamanitra be indrafo ka tsy maniry ny hahavery na iza na iza. Noho izany, araka ny fahalalan'Andriamanitra ny ho avy, samy voantso tsirairay ny olona araka ny Fikasany. Satria izay fantany rahateo no notendreny koa hitovy endrika amin'ny Zanany, mba ho Lahimatoa amin'ny rahalahy maro Izy. Ary izay notendreny no nantsoiny koa ; ary izay nantsoiny no nohamarininy koa ; ary izay nohamarininy no nomeny voninahitra koa. Inona ary no holazaintsika ny amin'izany zavatra izany ? Raha Andriamanitra momba antsika, iza no hahatohitra antsika ? (Romana 8: 28-31).

 

5.3  Ny Toetran’ny Olona efa Maty

 

Ny toetran’ny olona efa maty dia mangingina (Salamo 115:17) sy maizina (Salamo 143:3). Tsy misy olona velona mandrakizay. Mitovy ihany ny mihatra amin'izy rehetra (Mpitoriteny 9:3). Fa ny maty tsy mba mahalala na inona na inona (Mpitoriteny 9:5).

 

Ny sasany izay efa maty ela tsy ho velona intsony (Isaia 26:14 ; jereo ny fivoasana ao amin’ny Baiboly Companion sy Interlinear).

 

Ny olona masina maty voatonona tahaka ny matory na izay nodimandry (Jereo Matio 9:24 ; Jaona 11:11 ; 1Korintiana 11:30, 15:6, 18, 51 ; 1Tesaloniana 4:13-15 ; 2Petera 3:4).

 

5.4  Ny Fitsanganana amin’ny Maty

 

Andriamanitra manao fahagagana amin’ny maty ary ireo izay efa maty hitsangana Hidera Azy (Salamo 88:10). Rehefa hatsangana amin’ny maty ny maty dia hitory any am-pasana ny Fitiavan’Andriamanitra tsy mety mihozona (Salamo 88:11). Fantatr’i Joba fa velona ny Mpanavotra azy (Joba 19:25), ka ho tonga ety an-tany. Ary rehefa levona ny hodiny, fantatr'i Joba fa hahita an’Andriamanitra amin'ny nofony izy ary ny masony no hijery an’Andriamanitra, fa tsy [mason’]olon-kafa (Joba 19:25-27).

 

Kristy nanangana ny maty mba hahafantarantsika fa izy ilay Mesia (Matio 11:4-5). Lazarosy dia ohatra iray amin’ny fahefana ananany (Jaona 11:11). Ny fampitsanganana amin’ny maty nataon’i Kristy, dia fantatra tsara ary nantenain’ny manam-pahefana taminy androny (Matio 14:2).

 

Fantatra fa tsy hodimandry avokoa isika rehetra, fa kosa hovana isika rehetra, rehefa maneno ny trompetra farany (1Korintiana 15:51). Arak’izany, hisy taranaka rahalahy maro handalo ary hodimandry fa, amin'ny andro farany, ho tonga fony mbola velona ny olona masina sasany. Dia amin’izay, isika rehetra hovana tena araka ny fombam-panahy tsy mety maty (1Korintiana 15:44ff.). Izay efa nodimandry hatsangana. Izay velona amin'ny fihavian’ny Tompo, dia tsy mba hialoha izay efa nodimandry (1Tesaloniana. 4:13-15). Fa ny (tenan’ny) Tompo no hidina avy any an-danitra amin'ny fiantsoana sy ny feon’ny arikanjely ary ny trompetran'Andriamanitra, ka izay maty ao amin i Kristy no hitsangana aloha, ary rehefa afaka izany, dia izay velona ka mbola mitoetra no hakarina hiaraka aminy ho eny amin'ny rahona hitsena ny Tompo any amin'ny habakabaka ; dia ho any amin'ny Tompo mandrakariva izy ireo (1Tesaloniana 4:16-17).

 

Amin'ny fitsanganana amin’ny maty, ny fanjakan’ny olona masina mandritra ny arivo taona hanomboka. Ny olona masina homena fahefana hanjaka amin'ny firenena rehetra amin'ny tehim-by (Apokalypsy 2:26-27).

 

Fa amin'ny fitsanganan'ny maty dia tsy mba hisy hampaka-bady (Matio 22:30).  Fa ny olona masina rehetra ho tonga maha-izy fanahy. Fa maty hamonjy antsika Kristy mba, rehefa hifoha isika hiara-belona aminy koa. (1Tesaloniana 5:10).

 

Tsy maintsy fantatsika tsara fa ny tsara fanahy ihany mandray anjara amin’ny fitsanganana voalohany. Ny Hatsaram-panahy (zedèk) sy ny Fahamarinana dia teny iray ihany amin’ny Hebreo. Fantatra fa mitovy hevitra ireo teny roa ireo. Koa, ny faharatsiana tsy mibebaka dia misakana ny olom-boafidy tsy hatsangana amin’ny fitsanganana voalohany.

 

5.5  Ny Famaizana ny Ratsy fanahy

 

Ny olombelona manaiky ny fatao araka ny hatsaram-panahy. Irin'Andriamanitra tsy hisy ho very na dia iray aza, fa mba ho tonga amin'ny fibebahana izy rehetra (2Petera 3:9).

 

Raha manala ny fanahiny Andriamanitra, dia hiala avokoa ny ain'ny nofo rehetra ary hiverina amin'ny vovoka ny olona (Joba 34:15), arak’izany ny aina tsy misy.

 

Ny Olona rehetra, tsy natsangana amin'ny fitsanganana voalohany, izay fitsanganana tsara lavitra (Hebreo 11:35), hatsangana tamin’ny maty amin’ny fitsanganana faharoa aoarian’ny fanjakan’i Mesia arivo taona. Toa haharitra zato taona io andro fitsarana io (Isaia 65:20). Ny fitsanganana ho fitsarana (Jaona 5:29) dia fitsanganana anatra sy amin'ny fampianarana mba hahafahan’ny olona rehetra hiomana handray ny fiainana mandrakizay. Ny teny fitsarana (Grika: Kriseoos) mana hevitra fanapahana.

 

Io hevitra io dia anatra manaraka ny fihevitra na fanapahana mikasika ny atao. Mety misy amin’izany koa ny hevitra famelezana na famaizana. Fa kosa, ny ankapoben’ny olona tsy nahalala an'Andriamanitra, ary tsy azo hamaizana noho izany. Ny ratsy fanahy tsy maintsy hampanaovina fitaomana mafy. Raha tsy mibebaka izy, aorian’ny zato taona nomena taorian'ny fitsanganana faharoa, dia ho faty ary ny tenany haringana amin'ny Gehena mirehitra afo (nadika helo) (Matio 5:22,29,30, 10:28, 18:9, 23:15, 33 ; Marka 9:43, 45, 47; Lioka 12:5 ; Jakoba 3:6).

 

Misy teny telo ao amin’ny Testamenta Vaovao nadika helo. Ireo teny ireo dia SHD 86 Hades [Hadesy] mitovy amin’ny SHD 7585 Sheol [Shoela], na lavaka na an-tany fandevenana, toerana ametrahana ny fatin'ny olona. Ny lahasoratra roa hafa dia SGD 1067 Gehenna [Gehena], teny Hebreo midika Lohasahan'i Hinoma. Lavaka fisiana loto izany ary toerana fandoroana ny biby maty tany Jerosalema. Arak’izany, Kristy nampiasa io teny io tahaka ohatra amin’ny toerana misy ny maty, ny tena sy ny fanahy (Matio 10:28), ao aorian’ny fitsarana. Ny teny fahatelo dia SGD 5020 tartaros, lavaka izay toerana namatorana ny anjely tao aoarin’ny fiodinany.

 

Ny helo mandrakizay (Grika Kolasin, valin'ny heloka araka ny lalàna fanamelohana), ao amin’ny Matio 25:46, dia mifanohitra amin’ny fiainana mandrakizay. Ny helo midika, hoatra tahaka Grika timoria ao amin’ny Hebreo 10:29 izay midika fanamarinana. 2Korintiana 2:6 mampiasa teny Grika epitimia avy amin’ny fiheverana ho tahaka olom-pirenena. Ary amin’izay ny sazy midika fanesorana fiheverana ho olom-pirenena.

 

Arak’izany, tsy misy toerana fampijalina madrakizay ny olona maty. Ny olona masina hantsoina hanao asa amin’ny fitsanganana voalohany, hampianatra mandritra ny arivo taona mba hahafahana mitsara ny devoly araka ny ataony ary ny olona rehetra, amin’izay, hanana fampitahana hahafahana mandrefy ny vokatra. Izy ireo tsy ho maty satria notsaraina amin’izao fotoana izao. Lazaina fa nodimandry izy ireo.

 

Ny olona rehetra sisa, tsy anisan’ny olom-boafidy, dia tsy ho tsaraina amin’izao. Ny olona rehetra sisa hatsangana ary ho faizana na hahitsy, eo ambany fanarahamason’ny mpitandrina, amin’ny fitsanganana faharoa (Apokalypsy 20:12-13). Tsy misy fitsanganana hafa na fanamelohana raha tsy ny fitsanganana faharoa. Izay mibebaka hahazo ny fiainana mandrakizay miaraka amin’ny olona masina izay nitsangana tamin’ny fitsanganana voalohany, ary izay tsy mibebaka ho maty, ary hodoroina ny fatiny. Ao aorian’izany, ny fitoerana nasiana ny olona maty sy ny fandevoana, izay atao hoe Hadesy, ho ravana tanteraka (Apokalypsy 20:4). Izay ratsy fanahy mbola velona rehefa tonga ilay Mesia ho vonoina (Malakia 4:3) ary noho izany hatsangana amin’ny Fitsanganana faharoa.

 

Ny Fitsanganana faharoa dia ny fanamelohana nomena an’i Joda noho ny izy nandà an’i Kristy. Izy ireo no zanaky ny fanjakana izay nariana amin'ny maizina any ivelany (Matio 8:12). Satria tsy niray amin'ny fomban'Andriamanitra izy ireo (2Petera 1:4) ary, noho izany, tsy nandray anjara amin’ny Fitsanganana voalohany, dia nentina izy ireo, tahaka firenena, amin’ny fitsanganana faharoa. Ankoatrin’ireo notendrena amin’ny foko ny Joda ho anisan’ny olom-boafidy (Apokalypsy 7:5), Joda tsy nofidina handray anjara amin’ny fitsanganana voalohany. Maro no antsoina, nefa vitsy no fidina hiandraikitra ity asa ity (Matio 22 :13-14). Maro ireo izay nanambady an’i Kristy, nefa nampahory ny olom-boafidiny, na koa ireo mpanompo tsy nanana faharetana (Matio 25:30), izay ho entina amin’ny fitsanganana faharoa (Matio 24:51, 25:30), satria maro ny ho voaroaka (Lioka 13:26-28), ary na dia ireo nitsangana tamin’ny fitsanganana voalohany aza, hapetraka araka ny fialohana (Lioka 13:30).

 

 

Toko 6

 

Ny Fiangonana

 

6.1  Iza na Inona ny Fiangonana

 

Kristy nilaza fa haoriny eo ambonin'ny vatolampy ny Fiangonany ary ny vavahadin'ny Hadesy tsy haharesy azy (Matio 16:18). Andriamanitra no vatolampy ary ambonin’io vatolampy io no hanorenany ny Fiangonana. Ny Fiangonana dia fivorian’olona maro. Ny Fiangonana tsy trano na fanjarianasa iraisana. Ny Fiangonan'Andriamanitra dia anarana nomena ny Fiangonana tsirairay (1Korintiana 1:2 ; 2Korintiana1:1 ary koa 1Korintiana 11:22 momba amin’ny Fiangonana any Korinto). Ny fitambaran’ireo fiangonana tsirairay dia ny atao hoe Fiangonan’Andriamanitra (Asa 20:28 ; Galatiana 1:13 ; 1Timoty. 3:5) ary tahaka ny Fiangonan’Andriamanitra (rehetra) (1Korintiana 11:16 ; 1Tesaloniana 2:14 ; 2Tesaloniana 1:4). 1Korintiana 14:33 milaza ny momba ny Fiangonan’ny olona masina, momba ny olona tsirairay izay ao aminy. Ny Fiangonana nanana toerana misy azy maro ary ny fiangonana tsirairay samy miandraikitra ny raharaha eo aminy.

 

Ny olona tsirairay antsoin’Andriamanitra ary omeny an’i Kristy (Jaona 17:11-12 ; Hebreo 2:13, 9:15). Ny Tompo manampy ho isan'ireo ao amin’ny Fiangonana, isan'andro isan'andro, miaraka amin’ny izay olona nantsoina ho vonjena (Asan’ny Apostoly 2:47). Ny Fiangonana fantarina (na omena anarana) araka ny toerana misy azy (Romana 16:1 ; 1Korintiana1:2 ; 1Tesaloniana 1:1 ; 2Tesaloniana1:1 ; 1Petera 5:13) ary matetika kely ny fiangonana maro na koa mivory ao an-trano (Romana 16:5,23 ; 1Korintiana 16:19 ; Kolosiana 4:15 ; Filemona 1:2). Kristy notendrena ho lohany manapaka ny zavatra rehetra momba ny Fiangonana (Efesiana 1:22). Andriamanitra mampiseho amin’ireo fanapahana sy fahefana any an-danitra ny mahamaro samy hafa ny fahendreny amin'ny fitondrany ny fiangonana amin'izao ankehitriny izao (Efesiana 3:10). Kristy koa no Lohan’ny Fiangonana, izay ny tenany, ary ny fiangonana manaiky an’i Kristy. Nanolotra ny tenany hamonjy ny Fiangonana Kristy, dia tokony tahaka izany koa no tokony hataon’ny lohan'ny fianakaviana ho an’ny fianakaviany (Efesiana 5:23-26). Ny Fiangonana tokony hatolotra an’i Kristy tsy misy pentimpentina, na fiketronana, masina sady tsy misy tsiny (Efesiana 5:27). Kristy no mamelona ny Fiangonana (Efesiana 5:29). Kristy, araka ny maha lohan’ny Fiangonana azy, dia ilay lahimatoa amin'ny maty, mba ho izy no ambony indrindra. Arak’izany, ny Fiangonana izay tenan'i Kristy, dia vadin’i Kristy, vady olona mivory izany, amin’ny fitsanganana voalohany, rehefa miverina ilay mpampakatra (Matio 25:1-10 ; Kolosiana 1:18,24).

 

Ny Fiangonana dia Fiangonan’ny lahimatoa ary ny anaran’izy ireo voasoratra any an-danitra (Hebreo 12:23). Ny Tranon'Andriamanitra dia ny Fiangonan'Andriamanitra Velona sady andry sy fiorenan'ny fahamarinana. Ary arak’izany, ny Fiangonan’Andriamanitra naorina amin’ny fahamarinana (1Timoty 3:15).

 

6.2  Ny fandaminana ny Fiangonana

 

Ny Fiangonana manana adidy ny amin’ny fiadanan’ny momba ny tenany (1Timoty 5:16). Dia atao eo amin’ny tanàna misy ny fiangonana ihany izany.

 

Ny mpiandry ny Fiangonana dia ny loholona sy ny diakona, notendren'ny rahalahy (Asan’ny Apostoly 1:22, 26, 6:3, 5-6, 15:22 ; 1Korintiana 16:3 ; 2Korintiana 8:19, 23), izay mivavaka ary manosotra ny rahalahy marary amin’ny anaran’ny Tompo (Jakoba 5:14). Ny Fanahy Masina nanao an’izy ireo ho mpitandrina ny ondry rehetra izay ny fiangonan'Andriamanitra (Asan’ny Apostoly 20:28). Ny Fiangonana manana fahazaka-tena lehibe (3Jaona 1:9-10). Ny diakona sy ny diakona vehivavy miandraikitra ny asa momba ny fitondrana ny Fiangonana (Romana 16:1), ary izy ireo vinavinaina amin’ny raharaha (asa) ataony (Filipiana 1:1 ; 1Timoty 3:8-13).  Ao amin’ny Fiangonana, misy raharaha maro, anisan’izany ny mpaminany sy ny mpampianatra (Asan’ny Apostoly 13:1), ary koa misy fahagagana, dia fanomezam-pahasoavana ho entimahasitrana, dia fanampiana, dia fitondrana, dia fiteny samy hafa. (1Korintiana 12:28). Ny Fiangonana mampianatra amin’ny fiteny fantatra, milamina ary mazava tsara ho an’izay rehetra manatrika ao (1Korintiana 14:4-5).

 

Ny Fiangonana manana anjara hiombona amin’ny asan’ny mpianatra na evanjelista izay nahazo ho andraikitra na anjara-raharaha ny hitandrina faritany bebe kokoa noho ny Fiangonana tsirairay (Asa 14:23,27 ; 15:3, 4, 22 ; 18:22 ; 20:17 ; 1Korintiana 4:17).

 

Kristy nanome teny hafatra fohy sady mazava amin’ny Fiangonana tsirairay sy amin’ny anjely manana andraikitra azy ireo, tahaka ohatra ho an’ny olom-boafidy (Apokalypsy 2:1, 8, 12, 18 ; 3:1, 7, 14).

 

Ny raharaha fitsarana sy fitondrana ny asa isan’andro dia tsy maintsy ataon’ny tenan'ny Fiangonana, mba hitombo izy ireo ho amin’ny ny asam-pitsarana an’ireo marobe rehetra any an-danitra (1Korintiana 6:4).

 

6.3  Ny Fikendrena ny Fiangonana sy ny asan’ny Fiangonana

 

Ny fikendren’ny Fiangonana voalohany dia hampandroso ny fitoriana ny filazantsaran'Andriamanitra, araka ny fanirahana nomena an’i Jesosy Kristy (Matio 4;17, 10:7, 11:1 ; Marka 1:38-39 ; Marka 3:14, 16:15 ; Lioka 4:43, 9:60).

 

Ny Fiangonana dia tsy maintsy hitory teny soa mahafaly amin'ny mpandefitra, hahasitrana ny torotoro fo, ary hitory fanafahana amin'ny babo sy ny ao an-trano-maizina ny Fanavotana (Isaia 61:1), sy fampahiratana amin'ny jamba (Lioka 4:18). Ny Fiangonana tokony hahasitrana ny marary (Lioka 9:2).

 

Ny Fiangonana dia tokony hitory ny taona ankasitrahan'i Tompo (Lioka 4:19) sy hanamarina tokoa fa Kristy no notendren’Andriamanitra ho mpitsara ny velona sy ny maty (Asan’ny Apostoly 10:42).

 

Ny mamelona ny Fiangonana rehetra no fikendrena faharoan’ny loholona (Asan’ny Apostoly 20:28) izay miezaka mampianatra amin'ny fiangonana rehetra eny tontolo eny (1Korintiana 4:17). Ny fanomezam-pahasoavana amin’ny 1Korintiana 12:28 ampiasana ho fanampiana ny fivoaran’ny Fiangonana. Ka tokony ampitomboina io fanomezam-pahasoavana io mba hampandroso ny fiangonana (1Korintiana 14:12). Fa ny fomba fitondran’ny olona ny fianakaviany dia manoro ny fomba fitandremany tsara ny fiangonan'Andriamanitra (1Timoty 3:5).

 

6.4  Ny Fahamasinana

 

Ireo amin’ny Fiangonana, izay nantsoin’ny Fanahy Masina (Romana 15:16) ho masina, dia nohamasinin’Andriamanitra Ray (1Korintiana 1:2) ary voatahiry ho an'i Jesosy Kristy (Joda 1).

 

Ny olona masina nohamasinan’Andriamanitra amin’ny an'ny fanekena (Hebreo 10:29) sy ny tenan'i Jesosy Kristy (Hebreo 10:9-10). Ary amin’izay, ny olona masina ho voavonjy ao amin’ny batisa (1Korintiana 6:11). Arak’izany, ny Fanahy Masina dia fanahin’Andriamanitsika ary, amin’ny anaran’i Jesosy Kristy, ny olom-boafidy nohamasinina sy nosasana amin’ny fanatitra dia ny tenan’i Kristy, sady miezaka haharitra ao amin’ny finoana miaraka amin’Andriamanitra (Asan’ny Apostoly 26:18).

 

Ny olom-boafidy mandray ny famelana heloka noho ny fahasoavana ary mitazona ny toerany amin’ny finoana, manamasina ny tsirairay [na ny rahalahy] na ao amin’ny Fiangonana na ao amin’ny fianankaviana (1Korintiana 7:14). Noho izany, ny vady [lahy na vavy] izay tsy mino, sy ny zanaka dia efa masina ao amin’ny olom-boafidy [na dia efa nohamasinin’ny vady izay olom-boafidy]. Ny olom-boafidy dia efa masina ao amin’ny tenan’i Kristy satria tenan’i Kristy (Romana 12:5 ; 1Korintiana 12:20-27) ary, noho izany, ny fahamasinana tsy miankina amin’ny fanjarianasa iraisana.

 

 

Toko 7

 

Ny Fanjakàn’Andriamanitra

 

7.1  Ny fametrahana ny Fanjakàn’Andriamanitra

                                                                                             

Nolazaina fa ny fametrahana ny Fanjakan’Andriamanitra, handringana ny fanjakana rehetra eran'ny izao totolo izao amin’ny fihavian’ilay Mesia amin'ny fitsingerenan'ny andro farany (Daniela 2:44). Nitory ny Fanjakan'Andriamanitra Kristy, ary nilaza ny teny hoe efa tonga ny fotoana (Marka 1:14-15). Noho izany, Ny Fanjakana misy fiovaovana [na ilany] roa. Ny Fanjakana ara-panahy no voalohany, ary ny Fanjakana fizika arivo taona ambanin'ilay Mesia no faharoa.

 

7.1.1  Ny Fanjakàna ara-panahy

 

Hatramin'ny Pentekosta amin’ny taona 30 A. K., ny mpaminany sasany sy ny mpitarika an’Israely sasany ihany no nandray ny Fanahy Masina, ary izany noho ny antony manokana. Tsy nisy firenena hafa hatramin’ny fidiran’ny jentilisa amin’ny Fiangonana tao amin’ ny taona 30 A.K., nandray ny Fanahy Masina. Arak’izany, izy rehetra hatsangana amin’ny fitsanganana faharoa, izay fitsanganan’ny olona rehetra (Apokalypsy 22:4 ff.). 

 

Nanomboka tamin’ny nahafatesan’i Kristy ny nanomezana ny Fanahy Masina an’olona rehetra tahaka fiovaovana [na ilany] voalohan’ny Fanjakany nanomboka tamin’ny Pentekosta amin’ny taona 30 A.K. (Asan’ny Apostoly 2:1-4), izay hitan’izy ireo ny fitongavany amin-kery (Marka 9:1). Io Fanjakana io tsy maintsy raisin’ny rehetra amin'ny fanetre-tena sy fahazotoana ho amin'ny fahalalana tsara, tahaka ny zaza (Marka 10:15). Raha tsy ateraka indray ny olona, amin’ny rano sy ny Fanahy, dia tsy mahazo mahita ny fanjakan'Andriamanitra (Jaona 3:3-5).

 

Ny zava-miafina ny amin'ny Fanjakan'Andriamanitra dia nomena ny olom-boafidy ihany ary ny Fanahy Masina no manome ny fahalalana an’izany ; izay no nahatonga ny Baiboly nosoratana amin’ny fanoharana (Lioka 8:10). Ny Fanjakan'Andriamanitra dia tsy amin'ny fihinanana sy ny fisotroana, fa fahamarinana sy fiadanana ary fifaliana ao amin'ny Fanahy Masina (Romana 14:17). Ny fanjakan'Andriamanitra tsy amin'ny teny, fa amin'ny hery (1Korintiana 4:20).

 

Ny fibebahana dia zavatra tsy maintsy atao indrindra hidirana amin'ny Fanjakana. Ny mpanota nibebaka dia hialoha ny Fariseo (Matio 21:31-32). Ny fiantsoana ny olom-boafidy dia atao amin’ny fampielezana ny fanadihadiana, azo hoharina amin'ny voa afafy (Matio 13:3-9). Ampielezana ny fanadihadiana ary voaray amin’ny fahazotoana be amin’ny alalan’ny Fanahy (Matio13:44-46). Koa izany, maro no antsoina, fa vitsy no fidina (Matio 20:16, 22:14). Ny Fiantsoana mamory olona sasany miaraka amin’ny olom-boafidy ; ireo hahintsana amin’ny fahataperan’ny andro, na amin’ny fihavian’ilay Mesia na, ho an’ireo izay efa maty, amin’ny fitsanganan’ny maty (Matio 13:25-30,36, 38-40, 47-50). Ny olom-boafidy notendrena hantsoina ary, noho izany, nohamarinina sy nomena voninahitra (Romana 8:29). 

 

Rehefa homena ny Fanjakana amin’ny alalan’ny Fanahy Masina, dia tahaka ny voan-tsinapy maniry ka tonga haro na tahaka ny masirasira izay mahatonga ny tena rehetra ho masirasira avokoa (Matio 13:31-32), mba ho zavatra rehetra amin'izy rehetra Andriamanitra (1Korintiana 15:28) (Jereo Interlinear ny Marshalls Efesiana 4:6).

 

Ny tokony hatao voalohany indrindra dia ny mikatsaka aloha ny fanjakan’Andriamanitra sy ny Fahamarinany, dia hanampy ho antsika izany rehetra izany (Matio 6:33). Ny fananana fahefana amin’ny demonia dia famantarana ny Fanjakan’Andriamanitra ao amin’ny olombelona (Matio 12:28). Ny fanantanterahana ny sitrapon'Andriamanitra dia tsy maintsy alohan’ny  fananana ny Fanjakana amin’ny alalan’ny Fanahy Masina. Ary raha tsy ampiasaina tsara izany, esorina ny Fanahy Masina ka homena izay mahavokatra ny voany (Matio 21:31, 43).

 

Ny Fanjakana tsy avy amin’ny fijerena, fa ao amin’ny olona tsirairay (Lioka 17:20-21). Ny Fanjakan'Andriamanitra, izay antsoina koa hoe Ny fanjakan'ny Lanitra, dia azo, tsy amin’ny filazana ny Kristy hoe Tompo, izay anisan’ny maha olom-boafidy, fa amin’ny fanarahana ny sitrapon’Andriamanitra (Matio 7:21). Noho ny fanatanterahana amin’ny fanetre-tena ny sitrapon’Andriamanitra, dia hatao hoe lehibe amin'ny fanjakan'Andriamanitra izay manao toy izany (Matio 18:3-4).

 

Izay tsy nahazo niditra tao amin’ny Fanjankana dia lazaina manokana ao amin’ny 1Korintiana 6:9-10, Galatiana 5:21 sy Efesiana 5:5.

 

7.1.2  Ny Fanjakàn’i Kristy Arivo Taona

 

Ny fanjakan' i Kristy arivo taona dia lazaina manokana amin’ny Apokalypsy 20:2-7. Ny fotoan'andro arivo taona dia atao hoe Millenium na ny Chiliad.

 

7.1.2.1  Ny Fiverenan’i Mesia

 

Ny Fanavaozana ny fomba fandrefesan’ny Soratra Masina amin’ny fihavian’ilay Mesia dia hita ao amin’ny Zakaria 14:4. Kristy niteny amin’ny fanoharana fa handeha izy dia hiverina (Lioka 19:12).

 

Ilay Mesia hiverina any an-Tendrombohitra Oliva. Izy sy ny olom-boafidiny hanorina ny fanjakany. Hanamboatra indray ny Tempoly (Asan’ny Apostoly 15:16). Hampiditra indray ny fomba fandrefesan’ny Soratra Masina, ny Sabata, ny Voalohambolana sy ny andro masina isan-taona. Ny firenena rehetra tsy maintsy maniraka solo-tenany any Jerosalema sy hitandrina ny andro firavoravoana fitoerana an-trano rantsan-kazo raha-tsy izay, dia tsy mba hisy ranonorana mivatravatra amin'ny fotoany any aminy (Zakaria 14:16-19). 

 

Ny fihavian’ny Tompo dia ho hita amin’ny famantarana lehibe sy fahagagana, amin-kery sy voninahitra lehibe (Matio 24:27, 30 ; Apokalypsy 1:7). Ny fiverenany dia ho fantatra tsara ary hisy famantarana hita eny an-danitra (Apokalypsy 6:12). Ny herin'ny lanitra hohozongozonina. Ny masoandro sy ny volana ho tonga maizina, ary ny kintana tsy hamirapiratra (Matio 24:29 ; Asan’ny Apostoly 2:20). Hipetraka eo amin'ny Tanana ankavanan'ny Hery sy ho avy eo amin'ny rahon'ny lanitra izy. Arak’izany, Andriamanitra no manome hery an’i Kristy (Matio 26:64 ; Marka 14:62 ; Lioka 21:27 ; Asan’ny Apostoly 1:11).

 

Kristy hiverina amin'ny feon'ny arikanjely Mikaela sy amin’ny trompetra farany (1Tesaloniana 4:16-17 ; Apokalypsy 11:15).

 

Rehefa ho avy amin'ny voninahitra ny Zanak'olona, mba hankalazaina eo amin'ny olony masina (2Tesaloniana 1:10), mbamin'ny anjeliny, ary hanavaka ny firenena rehetra izy ary hanangona [na hametraka] azy ireo eo anatrehany (Matio 25:31-46).

 

Ny olom-boafidy, izay amin'ny Fanjakan'Andriamanitra, izay nandray ny Fanahy Masina amin’ny fibebahana sy ny batisa natao rehefa olon-dehibe, izay nitandrina ny didin'Andriamanitra, dia hantsagana amin’ny fiavian’i Mesia. Izany no fitsanganana voalohany. Fa ny sisa amin'ny izay efa maty dia tsy ho velona mandrapahatapitry ny Arivo Taona [Millenium]. Izany no fitsanganana faharoa (Apokalypsy 20:4 ff.). Ny olom-boafidy no fanantenana sy anton’ny fiavian’ilay Mesia (1Tesaloniana 2:19 ; Apokalypsy 22:20). Ny olom-boafidy dia tokony tsy hanan-tsiny amin'ny fahamasinana, ary tokony ho vonona amin'ny fihavian'i Kristy mbamin'ny Maro be any an-danitra (1Tesaloniana 3:13 ; 1Tesaloniana 5:23). Ny fandraisana ny fitiavana ny fahamarinana no maha voavonjy (2Tesaloniana 2:10). Holevonin'ny Tompo amin'ny fofonain'ny vavany ny ratsy fanahy amin’ny fihaviany (2Tesaloniana 2:8).  Ny Fiangonana tokony hiezaka mafy hiambina ary hiary-tory, satria tsy fantatsika ny ora hihavian'ny Tompo (Marka 13:35-37 ; Apokalypsy 3:3, 11). Kristy hiverina amin’ny fitsarana marina ary hiady amin'izay rehetra tsy mety mitandrina ny didin'Andriamanitra (Salamo 96:13 ; Apokalypsy 19:11). Kristy hiverina hamaly ny olona rehetra araka ny asany (Apokalypsy 22:12).

 

7.1.2.2  Ny Famoriana an’ny Israëly

 

Amin’ny fiverenan’ilay Mesia, ny olom-boafidy amin’i Isiraely araky ny nofo sy ny sisa velona amin’ny Isiraely fizika, izay hatao ho mpisorona ny sasany, dia havory avy amin'ny vazan-tany efatra ho any Jerosalema (Isaia 11:12, 66:19-21).

 

7.1.2.3  Ny Andron’ny Tompo

 

Alohan'ny hahatongavan'ny Andron'ny Tompo, ho tonga ny fiodinana na ny fivadihana ny fivavahana marina, ary ny fialàna (apostasia) amin'ny fahamarinana sy ny lalàna eo amin'ny olom-boafidy. Ilay tena mpandika lalàna (anomias), izay antsoina toy izany satria misy olom-boafidy sasany handika ny lalàn’Andriamanitra noho ny fampianarany, dia haseho (2Tesaloniana 2:3-8). Io lehilahin'ota io dia hipetraka eo amin'ny Tempolin'Andriamanitra ary hanao ny tenany ho Andriamanitra. Fa hovonoin’ilay Mesia izy amin’ny fiverenany indray.

 

Ny Tompo handringana izay hanafika an’i Jerosalema. Ny firenena rehetra, rehefa nahita ny fandringanana azy ireo, dia hatahotra, ary hifampimonomonona (Zakaria 14:12-13). Ho tonga tampoka izany (1Tesaloniana 5:2).

 

Ny fandravàna hampivalomainty ny olona eto antany. Ny olona rehetra niery tao amin'ny lavaka sy tao amin'ny vatolampy eny an-tendrombohitra satria tonga ny andro lehiben’ny fahatezeran’i Kristy ary tsy misy olona hahajanona eo anoloany [na hahay mandresy azy] (Apokalypsy 6:15-17), noho ny trompetra sy ny loza, izay halefan’Andriamanitra amin'ny andro farany (Apokalypsy 8:7-9:21 ; Apokalypsy 16:1-20). Amin’ny faran'ny Andron'ny Tompo, izay mitohy mandritra ny arivo taona (Millenium), ho hitantsika ny fanaperana ity tany fantatsika ity.  Fa ity tany rehetra ity ho ravàna amin'ny afo (2Petera 3:7-10, 12), hanesorana ny fonenan’ny olombelona rehetra.

 

Ny fampadrosoana rehetra amin’ny Andron’ny Tompo dia natao ho fitsarana ny tany sy ho fanitsiana izay diso (Joda 14-16). Izay manota amin'ny olom-boafidy dia ho entina amin’ny fomba fandrefesana an’izao tontolo izao, mba hamonjena ny fanahiny amin'ny Andron'ny Tompo, satria hahitsy izay diso amin’ny fitsanganana faharoa (1Korintiana 5:5). Koa izany, misy fitsanganana roa ihany.

 

7.1.3  Ny Fanjakàn’Andriamanitra mandrakizay

 

7.1.3.1  Ny Fiavian’Andriamanitra

 

Rehefa nofoanan’i Kristy ny fanapahana rehetra sy ny fahefana rehetra, dia hatolony ho an'Andriamanitra Ray ny fomba fandrefesana rehetra (1Korintiana 15:24, 28). Ao aorian’izany, Andriamanitra ho tonga eto antany ary hamindra eto antany ny fitondrana ny lanitra. Ary ho henika ny voninahiny ny tany rehetra [na ho henika ny Voninahiny avokoa ny eran'ny tany] (Isaia 6:3), ary Andriamanitra sy ny Zanak'ondry no ho fanazavana ny fomba fandrefesana (Apokalypsy 21:23).

 

7.1.3.2  Ny Tany Vaovao sy ny Jerosalema Vaovao

 

Isaia 65:17 milaza fa Andriamanitra hahary lanitra vaovao sy tany vaovao. Ny taranak'I Israely haharitra eo anatrehan’Andriamanitra, ao amin’io fomba fandrefesana vaovao io (Isaia 66:22) hatramin'ny faran'ny Arivo Taona rehefa tonga tranainy ny nofo rehetra. Andriamanitra hitoetra ao Ziona ary Jerosalema hatao hoe Tanànan'ny fahamarinana (Zakaria 8:3). Ary ny tanànan’i Jerosalema Vaovao hidina avy any an-danitra (Apokalypsy 3:12). Io Jerosalema Vaovao io no ilay tanàna masina izay hidina rehefa voaary ny lanitra vaovao sy ny tany vaovao (Apokalypsy 21:1-4, 7, 10). Ao aorian’izany, Andriamanitra hitoetra miarak’amin'ny olona rehetra. Tsy hotsarovana intsony ny taloha (Isaia 65:17). Manantena ny lanitra vaovao sy ny tany vaovao isika, izay hitoeran'ny fahamarinana, araka ny teny fikasana (2Petera 3:13). Maro amin'ny olom-boafidy izay naharesy no hatao andry eo amin'ny Tempolin'Andriamanitra vaovao (Apokalypsy 3:12). Izany dia trano fanahy.

 

7.1.3.3  Ny Nanendrena ny Olombelona

 

Homena ny olom-boafidy ny fitondrana ity planeta ity mandritra ny Arivo Taona (Millenium) (Lioka 19:17,19), ary ho tahaka ny anjely izy ireo amin’izay (Matio 22:30) ; handova ny tany izy ireo ary amin’ny farany hahita an'Andriamanitra izy ireo satria Zanak'Andriamanitra (Matio 5:3-11). Izany toerana izany natolotra ny firenena rehetra (Matio 8:11). Sitrak’Andriamanitra Ray izany (Lioka 12:32). Fa izay tarihin'ny Fanahin'Andriamanitra no Zanak'Andriamanitra (Romana 8:14).

 

Ny Fanjakan’i Mesia arivo taona dia natao hampianarana ny olombelona hanao ny adidiny farany ary hanatanteraka ny asa tokony hataony sy ny rafitra nataon’Andriamanitra izay voavoatra [na noforonina] talohan’ny fanorenana izao tontolo izao.

 

Ny anjaran’ny olombelona amin’ny farany dia ny hiomana haka ny fitoerany ao amin’ny fomba fandrefesana vaovao miaraka amin’ny Maro be rehetra any andanitra ary handray ny tena lovany, izay ny fandrosoana ny tany sy ny fanjakan’ity tany ity sy izao tontolo izao amin’ny fanao vaovao (Daniela 7:27, 12:3).

 

Fanampiana

 

Ny Fanahy Masina ao amin’ny ireo mino an’Andriamanitra Telo Izay Iray

 

Ny Mino ilay Andriamanitra Telo izay Iray nampisaraka ny teolojia amin’ny fandaminana [ekonomia fitsitsiana na fandalana na fihariankarena] ny famonjena ao amin’ny Nahatongavan’ny Jesosy Kristy ara-nofo. LaCugna (GOD FOR US The Trinity and Christian Life, Harper, San Francisco, 1991), mikasika ny famoaboasana ny fampianarana ny amin’ny Andriamanitra Telo Izay Iray sy ny fampisarahana ny teolojia amin’ny rafitry ny famonjena [na soteriolojia] araka ny nambara ao amin’ny Nahatongavan’i Krsity ara-nofo, dia nilaza fa ny Kapadosiana nitarika ny teolojia ho amin’ny zotra [na leha, na todika] izay nampitombo ny fisarahan’ny fandaminana [na ekonomia] amin’ny teolojia. Io leha io, hita tokoa fa nitondra ho amin’ny

via lala-miankavia de Pseudo-Dionysius, ary amin’ny farany, nitondra ho amin’ny teolojian’i Grégoire de Palamas (Chapitre 6).

Amin’ny l’Occident Latin, tamin’ny fotoana nanaraka an’i Nicée, ny teolojiana tahaka Hilare de Poitiers sy, anagamba amin’ny ambaratonga farany, Marcellus d’Ancyra, nitazona ny fifandraisan’ny hypostases-n’Andriamanitra sy ny fandaminana ny famojena. Augustin nanangana fomba fampianarana vaovao tanteraka. Ny voalohan’ny fampianarany dia tsy ny fanjakàn’ny Ray fa kosa ny maha-andriamanitra izay nozaraina mitovy amin’ny olona telo [fanatsipihana nampiana]. Tsy nitady hahafantatra ny maha-izy ny teolojia araka izay nambara ao amin’ny Nahatongavan’i Kristy ara-nofo sy ny fanaovana ho andriamanitra amin’ny alalan’ny Fanahy [fanatsipihana nampiana] Augustin fa nitady hahalala ny andian’ny Andriamanitra Telo izay Iray izay hita ao amin’ny fanahin’ny olombelona tsirairay. Ny fitadiavan’i Augustin fifandraisana ara-psykolojia ny amin’ny fifandraisan’ny Andriamanitra Telo Izay Iray midika fa ny fampianarana ny amin’ny Andriamanitra Telo Izay Iray taty afara lasa fifandraisana ao anatin’ny Maha-Andriamanitra, izay mifanohitra amin’izay fantatsika  ny amin’ny Andriamanitra amin’ny alalan’i Kristy ao amin’ny Fanahy. (LaCugna, p.44). 

 

Ny teolojia latinina tamin’ny fotoana Medievaly [1100-1400 taona aorian’i Kristy (A. K.) eo ho eo] nanaraka an’i Augustin sy ny fisarahan’ny teolojia amin’ny fanadaminana na soteriolojia. Ny rafitra rehetra dia tonga misavorovoro ao amin’ny Néo-platonisme sy ny Mysticisme (na Fandinihana lalina momba ny fitiavam-bavaka).

 

Ny fanamarihana manadanja nataon’ny LaCugna dia hatramin’ny Augustin, ny Fanjakan’ny Ray tsy ambony indrindra. Ny Andriamanitra Telo Izay Iray nanaiky ny fitoviana. Izay no laharampiovana faharoa aorian’ny filazana diso ny amin’ny fisian’ireo Telo miaraka mandrakizay. Ny fieretreretana marina dia ny dinika mikasika ny fisehoan’ny Maha-Andriamanitra ao amin’ny olona tsirairay, izany hoe, asan’ny Ray amin’ny alalan’ny Fanahy Masina izay avy aminy miasa amin’ny alalan’i Kristy. Izany hevitra amin’ny alalan’i Jesosy Kristy izany, ahafahan’i Kristy manaraka akaiky sy mitondra ny olona tsirairay araka ny sitrapon’Andriamanitra izay velona ao anatin’ny tsirairay amin’ny olom-boafidy. 

 

Kristy tsy fiandohan’ny Fanahy Masina. Kristy no mpiandry azy anelanelany. Niasa ho an’Andriamanitra izy araka ny nataony hatrizay, ho an’Andriamanitra ary araka ny sitrapon’Andriamanitra. Fa Kristy tsy ilay Andriamanitra. Ny mino ny Andriamanitra Telo Izay Iray dia nanadino izany, raha mba fantany mihitsy aza izany taloha. Araka ny nolazain’i LaCugna hoe :

Ny teolojia ny amin’ny Andriamanitra manana lafiny telo dia nampiana ny fiheverana ny amin’’Ilay Hany Andriamanitra (p.44).

 

Izany hevitra diso izany nanova tanteraka ny fomba fivavahan’ny Kristianina. Izany hoe, ny Kristianina tsy nivavaka amin’ny Ray ihany (Mat. 6:6, 9 ; Jaona 4:23), amin’ny anaran’i Kristy araka ny voalazan’ny Soratra Masina (ao amin’ny Lioka 11:12), fa ny vavaka izy ireo amin’ny Ray sy ny Zanaka sy ny Fanahy Masina. Ankoatrin’izany, ny manampahaizana namelabelatra metafizikan’ i teolojia. Fa ny rafitra rehetra natao amin’ny tsy fanarahana tanteraka na fanodikodihana ny Baiboly. Izany no antony tsy ampiasan’ny mino ny Andriamanitra Telo Izay Iray ny lahatsoratra rehetra ao amin’ny Baiboly rehefa mandinika zavatra iray izy ireo, ary izany koa ny antony andikany sy ilazany diso ny lahatsoratra manadanja, ary izany ny antony mody tsy ahalalany ny lahatsoratra izay tsy metiny hovana. Fa ny rafitrin’izy ireo miankina amin’ny  Mysticisme (na Fandinihana lalina momba ny fitiavam-bavaka) sy ny Platonisme. LaCugna nilaza

 

Ny Kapadosiana (sy Augustin koa) nandalina lavitra mihoatra ny fahalalana araka ny Soratra Masina ny amin’ny fandajana amin’ny fametrahany ny fifandraisan’ny Ray sy ny Zanaka (ary ny Fanahy) eo amin’ny fifandraisana ao anatin’ny maha-andriamanitra (p.54).

 

Ny Andriamanitra Tokana nisy tahaka ousia manana hypostases telo samy manana ny maha-izy azy tsirairay . Hitatsika (Cox, Les Élus en tant qu’Élohim [001]) fa ny teny avy amin’ny Platon ousia sy ny teny avy amin’ny Stoïcisme hypostases dia mitovy hevitra.

 

Ny fametrahana ny Fanahy amin’ny asa ao amin’ny fifandraisana ao anatin’ny maha-andriamanitra dia manan-kevitra hoe : ny olom-boafidy tsy ho afaka ho tonga mpiray amin’ny fomban’Andriamanitra tahaka an’i Kristy izay miray fomba amin’Andriamanitra. Izany filazana izany dia mifanohitra amin’ny Soratra Masina. Ny olom-boafidy ho tonga mpiray amin'ny fomban'Andriamanitra (2 Petera 1:4).

 

Ao amin’ny Efesiana 1:22, Andriamanitra nampanaiky ny zavatra rehetra ho eo ambanin'ny tongon’i Kristy ary nanao an’i Kristy ho Lohany manapaka ny zavatra rehetra ho an'ny Fiangonana. Andriamanitra nanangana

an’i Kristy tamin'ny maty sy nampitoetra an’i Kristy eo amin'ny tànany ankavanana any an-danitra, ambony lavitra noho ny fanapahana rehetra sy ny fahefana sy ny hery sy ny fanjakana ary ny anarana rehetra izay tononina, tsy amin'izao fiainana izao ihany, fa amin'ny ho avy koa. Andriamanitra  nampanaiky ny zavatra rehetra ho eo ambanin'ny tongony ka nanao Azy ho Lohany manapaka ny zavatra rehetra ho an'ny fiangonana, izay tenany, dia ny  fahafenoan'izay mameno izao zavatra rehetra izao amin'ny rehetra.

 

Arak’izany, Kristy nahazo ny fanapahana, ambonin’ny anarana rehetra, ny anarany dia lasa anarana misy fahefahana. Nandray ny fahefana amin’ny zavatra rehetra izy mba hahafahan’ny Fiangonana mandray ny lovany amin’ny alalan’i Kristy izay itoeran'ny fahafenoan'ny fomban'Andriamanitra rehetra (Kolosiana 2:9). Io teny nadika fomban’andriamanitra io dia theotetos izay midika hoe : ny maha-Andriamanitra na ny fomba maha Andriamanitra.

 

Ankehitriny, Thayer nilaza fa ny maha-andriamanitra (theot) tsy mitovy amin’ny fomban’andriamanitra (theiot) tahaka ny maha-izy tsy mitovy amin’ny fomba ananana na toetra ananana (Thayers, p.288). Ny hevitr’io teny io eto dia ny fahafenoan’ny maha-andriamanitra nameno ny tenan’i Kristy. Io fahafenoan’ny maha-andriamanitra io no nomena antsika mba hahafahan’ny olombelona mitafy ny maha-izy vaovao an’Andriamanitra (Kolosiana 3:10). Ary tsy tonga Jiosy na Grika izy ireo fa ho an’i Kristy satria Kristy ao amin’izy rehetra (Kolosiana 3:11).  Kristy mampandroso ny olombelona, amin’ny alalan’ny Fanahy Masina, mba ho zavatra rehetra amin'izy rehetra Andriamanitra  (1Korintiana 15:28). 

 

Ary rehefa nampanekena an’i Kristy ny zavatra rehetra, ny Zanaka hanaiky Ilay nampanaiky azy ny zavatra rehetra, mba Andriamnitra ho [zavatra rehetra amin’ny olona rehetra KJV] (panta en pasin [amin’ny teny Grika]) [jereo ny Interlinéaire Marshall’s Interlinear ary koa Kolosiana 3:11 (panta kai en pasin)].

 

Ny Mino ny ilay Andriamanitra Telo Izay Iray nanomboka nandika io lahatsoratra io toy ny zavatra rehetra hoan’izy rehetra (everything to everyone amin’ny fiteny anglisy) mba hialany amin’ny fivelaran’Andriamanitra tahaka ny maha-izy nomena ny olombelona rehetra tahaka ny nanomezana an’izany an’i Kristy, araka ny voalazan’io lahatsoratra io.

 

Fa Kristy no mameno antsika ho amin'ny fahafenoan'Andriamanitra rehetra (Efesiana 3:19). Ny fahafenoan’i Kristy dia endriky ny Ray (Efesiana 4:13). Toy izany koa no mahatonga antsika ny endrika na eikon [amin’ny fiteny Grika] ny Ray tahaka an’i Kristy koa dia endriky ny Ray, ary noho izany, Zanak’Andriamanitra isika ary mpiara-mandova ny Fanjakan’Andriamanitra miaraka amin’i Kristy (Romana 8:17 ; Jakoba 2:5). Mpandova araka ny teny fikasana (Galatiana 3:29) ny famonjena (Hebreo 1:14) sy mpiaramandova ny fahasoavana (1Petera 3:7).

 

Ny Zanak’Andriamanitra, ary izy koa, dia tonga Rain’ny mandrakizay (Isaia 9:5) satria izy no lohan’ny fianakavian’ny olombelona rehetra, ary noho izany, mandray ny toerany eo akaikin’ny fianakaviana maro rehetra any an-danitra (Efesiana 3:14).

 

Ary noho izany no andohalehako amin'ny Ray Izay ahazoan'ny fianakaviana rehetra any an-danitra sy etỳ an-tany anarana.

 

Ny teny fianakaviana eto dia patria na maha-ray. Noho izany, ny maha [na ny anarana entin’ny]  ray, na ray amin’ny fianakaviana ara-nofo izany na ray amin’ny fianankaviana ara-panahy izany, dia maha-solotena izay maneho ny adidy faran’ny lohan’ny antoko tsirairay hatramin’ny fianakaviana. Noho izany, ny baiko dia avy amin’Andriamanitra ho amin’i Kristy dia ho amin’ny lohan’ny fianakaviana (1Korintiana 11:3) izay tsy maintsy manatanteraka ny adidiny araka ny nataon’Andriamanitra amin’i Kristy sy ireo Zanak’Andriamanitra hafa izay elohim, ary ireo elohim ireo, izy ireo koa dia manatanteraka ny andraikitr’izy ireo amin’izay rehetra eo ambaniny.

 

Ny Fanahy Masina no zavatra izay mampifandray ireo maha-izy ireo amin’izy ireo rehetra ary izy ilay zavatra manome ny fahefahana hahatonga ho elohim an’ny tsirairay amin’ireo Maro be rehetra ireo any an-danitra. Tsy misy teny hoe ny Fanahy dia Andriamanitra, na manao ahoana na manao ahoana ny fandraisana azy, izay mampiavaka azy manokana amin’ny tsirairay, ary mametraka azy ao anatin’ny fifandraisana ao amin’ny maha-andriamanitra (intradivin) eo amin’ny maha-izy telo. Fa samy Zanak’Andriamanitra izy rehetra, ary noho izany, mpiara-mandova amin’i Kristy amin’ny hevitra mitovy amin’ izany. Ny fivavahana amin’ny Fanahy Masina dia toy ny mivavaka amin’ny tenany samy irery, satria ny Fanahy Masina no lalana izay ahatongavan’Andriamanitra ho zavatra rehetra amin’izy rehetra.

 

Noho izany, ny fivavahana amin’ny Fanahy Masina dia tsy azo atao mihintsy toy ny fivavahana amin’ny tena araka ny hevitra hoe ny Fanahy Masina ao anatin’ny olona. Raha ny marina, dia hoe hery na zavatra mpanome ny Fanahy, fa tsy Andriamanitra.  Ny Fanahy Masina manome antsika fahefana ho tonga Elohim na Theoi [grika].

 

Ny Maha-Andriamanitra dia rafitra mivelatra amin’ny Fivoriana. Io Fivoriana io dia voasoratra ao amin’ny Salamo sy lahatsoratra hafa nosoratana eto embany ary ny Seza fiandrianan’Andriamanitra sy ny Fivorian’ ireo Loholona ireo voasoratra ao amin’ny Apokalypsy 4:1 à 5:14. Io Fivoriana io, izay ao anatiny i Kristy tahaka ny Zanak’Ondry sy Mpisoronabe (Hebreo 8:1-2), dia manompo sy mivavaka amin’ny Tompo Andriamanitra Tsitoha (Apoc. 4:8-11). Amin’ny fanompoana an’Andriamanitra, Kristy nanome ny ainy, tahak’izany koa ny mpisorona tsirairay tsy maintsy manome zavatra ho fanatitra ho an’Andriamanitra (Hebreo 8:3).

 

Misy maro ny Zanak’Andriamanitra izay ao anatin’ny Maro be any an-danitra (araka ny Joba 1:6 ; 2:1 ; 38:7, Salamo 86:8-10, 95:3, 135,5) izay atao hoe Bene Elyon na Zanaky ny Tsitoha (Avo Indrindra) (jereo koa Sabourin SJ, The Psalms Their Origin and Meaning, Alba House, NY, pp.72-74). Ireo olom-boafidy dia anisan’ny Zanak’Andriamanitra ao amin’ny Maro be any an-danitra (avy amin'ny Romana 8:14).

 

Kristy no Lahimatoa na nateraka voalohany amin'izao zavatra ary rehetra izao. Ho azy no nahariana ny zavatra rehetra any an-danitra sy ety an-tany, ny hita sy ny tsy hita, na fiandrianana, na fanjakana, na fanapahana, na fahefana. Amin’ny alalany no nahariana ny zavatra rehetra, sady ho Azy izany. Izy no talohan’ny zavatra rehetra, sady ao aminy no aharetan’ny zavatra rehetra (Kol. 1:16-17). Kanefa Andriamanitra no nampisy [niteraka] an’i Kristy ary satrin’Andriamanitra ny nahariana ny zavatra rehetra ao amin’ny Kristy sy ny aharetan'ny zavatra rehetra ao amin’i Kristy. Noho izany, Kristy dia tsy Andriamanitra toy ny maha Andriamanitra an'Andriamanitra Ray izay Izy ihany no manana ny tsi-fahafatesana, nisy hatrizay ka ho mandrakizay (1Tim. 6:16).

 

Noho izany, Andriamanitra dia naniraka ny Zanany Lahitokana nateraka (monogenes) ho amin’izao tontolo izao mba hahavelona antsika amin’ny alalany (1Jaona 4:9). Andriamanitra noho nankalaza an’i Kristy, satria Andriamanitra dia lehibe noho Kristy (Jaona 8:54).

 

Voalaza ao anatin’ny Soratra Masina (Baiboly) fa Andriamanitra dia Andriamanitr’i Kristy sy Rain’i Kristy (ao amin’ny Romana 15:6 ; 2Kor. 1:3, 11:31 ; Efesiana 1:3,17 ; Kol. 1:3 ; Hebreo 1:1ff ; 1Petera 1:3 ; 2Jaona 3 ; Apok. 1:1,6, 15:3). Kristy dia nandray ny fiainany, ny heriny ary ny fahefany araka ny didin’Andriamanitra Ray (Jaona 10:17-18). Kristy mametraka ny sitrapony eo ambany fifehezan’ny sitrapon’Andriamanitra, izay ny Ray (Matio 21:31, 26:39, Marka 14:36 ; Jaona 3:16, 4:34). Andriamanitra nanome ireo olom-boafidy an’i Kristy ary Andriamanitra dia lehibe noho Kristy (Jaona 14:28) ary lehibe noho izy rehetra (Jaona 10:29).   

 

Kristy nametraka anilany ny fahefany amin’ny maha Zanak’Andriamanitra azy ao amin’ny Marobe any andanitra, ary tonga olombelona izy, nateraka avy tamin'ny taranak'i Davida araka ny nofo (Romana 1:3). Ary naseho [na : notendrena]  tamin-kery ho Zanak'Andriamanitra araka ny fahamasinana tamin'ny fitsanganany tamin'ny maty, ho Jesosy Kristy Tompontsika (Romana 1:4).

 

Andriamanitra dia Vatolampy (sur) tahaka Kariera na Tendrombohitra izay nankana ny sasany rehetra, vato izay napetraka teo anoloan'i Josoa (Joshua 5:2), izay namorana an’i Israely, izay fotony lehibe sy tanteraka (Deoteoronomia 32:4, jereo Maimonedes, Guide of the Perplexed, Univ. of Chicago Press, 1965, Ch. 16, p. 44 ff). Andriamanitra no Vatolampin’Israely, Vatolampy famonjena azy (Deoteoronomia 32 :15), Vatolampy niteraka azy (Deoteoronomia 32 :18, 30-31). 1Samoela 2:2 maneho fa Andriamanitra dia Vatolampintsika, Vatolampy mandrakizay (Isaia 26:4). Tamin’io Vatolampy io no nakana ny sasany tahaka ny taranak’i Abrahama ara-pinoana (Isaia 51:1-2). Ny Mesia nendahana tamin’io Vatolampy io (Daniel 2:34,45) mba handresy ny fanjakana amin’izao tontolo izao. Andriamanitra, fa tsy Petera akory, na Kristy, na iza na iza hafa, no Vatolampy na fototra nanorenan’i Kristy ny Fiangonany (Matio 16:18) ary itoerany koa.

 

Ny Mesia no Vato Fehizoron’ny Tempolin’Andriamanitra, izay ao aminy ny olom-boafidy dia Naos na ny Toerana Masina indrindra, fitehirizana ny Fanahy Masina. Ny vaton’ny Tempoly dia  vato nendahana avy amin’ny Vatolampy izay Andriamanitra, tahaka Kristy koa nendahana tamin’io Vatolampy io, ary nomena an’i Kristy, vato fanahy (1Korintiana 10:4), vato mahatafintohina sy vato mahasolafaka (Romana 9:33) mba hanamboarana ny Tempoly. Kristy hanao ny Tempoly mba  ho zavatra rehetra amin’izy rehetra Andriamanitra (Efesiana 4:6). Andriamanitra nanome an’i Kristy mba ho zavatra rehetra amin’izy rehetra Andriamanitra (panta kai en pasin Kolosiana 3:11), amin’ny zavatra rehetra nampanekena ho ambanin’ny tongon’i Kristy (1Korintiana 15:27), dia noho izany ny nametrahany an’i Kristy ho lohany manapaka ny zavatra rehetra ho an'ny fiangonana izay Tenany, dia ny fahafenoan'izay mameno izao zavatra rehetra izao amin'ny rehetra (Efesiana 1:22-23). Rehefa napetrak’Andriamanitra eo ambanin’i Kristy ny zavatra rehetra, dia fantatra marina fa tsy mba isan'izany Andriamanitra Izay nametraka ny zavatra rehetra eo ambanin’ny tongon’i Kristy (1Korintiana 15:27).

 

Rehefa handresy izao rehetra izao Kristy, dia hanaiky an’Andriamanitra izy, mba ho zavatra rehetra amin’ny olona rehetra Andriamanitra (panta en pasin 1Korintiana 15:28, tsy araka ny Baiboly RSV). Arak’izany, ny fampianaran’i Platon izay mampiray an’Andriamanitra amin’i Kristy ao amin’ny Andriamanitra Telo Izay Iray dia manohitra ny Soratra Masina. Kristy hipetraka eo ankavanan’Andriamanitra, araka ny zotra na ny rafitr’Andriamanitra (Hebreo 1:3,13 ; 8:1 ; 10:12 ; 12:2 ; 1Petera 3:22) ary hizara ny seza fiandrianan’Andriamanitra tahaka ny olom-boafidy izay hifampizara ny seza fiandrianana nomena an’i Kristy (Apokalipsy 3:21) izay seza fiandrianan’Andriamanitra (Salamo 45:6-7 ; Hebreo 1:8 na Andriamanitra dia ny Seza fiandriananao nadika hoe : Ny Seza fiandriananao Andriamanitra ô ! jereo ny fanamarihana ao amin’ny RSV misy naoty).

 

Andriamanitra, izay maniraka dia lehibe noho ilay irahiny (Jaona 13:16), satria ny mpanompo tsy lehibe noho ny tompony (Jaona 15:20). Tena hevi-potsy ny milaza fa ny Maha-izy iray tonga fanatitra ho an’ny tenany ihany. Izany fanao izany dia, araka ny lojika, famonoan-tena, na, ao anatin’ny Andriamanitra Telo Izay Iray, fanapahana ny vatana. Arak’izany, izany fampianarana izany mandà ny fitsanganana tamin’ny maty, fa indrindra ny voasoratra ao amin’ny 1Korintiana 15.

 

Noho izany, ny fanavahana ny fanomboana amin’ny hazo fijaliana sy ny fitsanganana tamin’ny maty dia tsy maintsy atao. Ny fitsanganana tamin’ny maty tokony ho amin’ny nofo mampisy fandalovana tahaka ny Fitondrana ny Amboara ho Fanatitra,  fa raha tsy izany, dia tsy misy famonjena na vokatra amin’io fotoana io. Ny fiomanan’i Kristy amin’ny fiakarany ho amin’Andriamaniny sy Andriamanitsika, izay Raintsika (Jaona 20:17) dia marina ary miavaka.